27
dat, na een vergeefse poging om het thans grotendeels ver
dwenen Emelisse tot stad te verheffen, graaf Willem VI aan
Filips van Borsele de bevoegdheid gaf, een hem toebehorend
schor op Noord-Beveland van vesten en poorten te voorzien,
hetgeen in 1413 werd begonnen en volmaakt. Daarna zou
Filips er, in afwijking van de gebruikelijke volgorde, een kerk
en een kasteel hebben gebouwd, en aldus zou Kortgene zijn
ontstaan. Maar reeds de lijst der bezittingen van de Middel
burgse abdij van 1247 vermeldt Cortekine, en talrijk zijn,
sinds in 1275 de eerste te Londen worden gesignaleerd, tot het
einde der 14e eeuw in Engelse havens schippers van die plaats.
Van vermelding als stad echter is eerst in 1431 sprake, toen
de bekende Frank van Borsele ,,die stede van Cortkene" in
leen verkreeg van zijn gemalin Jacoba van Beieren. De, rela
tieve, betekenis van de plaats valt op te maken uit het feit,
dat zij als Reimerswaal, Goes. Tolen en Vlissingen een oor
logsschip moest uitrusten tegen de Hanze.
De naam zijner vaderstad meende Reygersberch als „korte
jeaentheyt" te mogen verklaren, wat volgens Boxhorn „korte
eygenheyt" moet worden gelezen, d.w.z. „kort en smal in haer
begryp en gesach" De moderne etymologie speurt ook hier
verband met de bodem, en dr. Tack geeft als naamsverklaring
korte kene korte sprink of beek. Maar korter van recht was
deze smalstad in ieder geval niet in 1477 kreeg ook zij bij
het groot-privilege de rechtspraak in criminele zaken. Het
volgend jaar verkocht de grafelijkheid Kortgene wederom,
thans aan Filips van Borsele, een bastaardzoon van heer
Frank, uit wiens geslacht het later overging op dat van
Egmond. Anna van Egmond, gravin van Buren, die het had
geërfd, bracht Kortgene bij haar huwelijk met prins Willem
van Oranje in 1551 in dit huis 1dat hierdoor zijn eerste band
met Zeeland knoopte. En daardoor neemt Kortgene een bij
zondere plaats onder de Zeeuwse steden in. hoe onbelangrijk
het overigens geweest moge zijn. Het oude Kortaene was toen
echter vrijwel verdwenen. De watervloeden van 1530 en vooral
1532 hadden ook deze stad, op de toren na, verwoest. En wel
werd in 1680 na herdijkina daar een nieuwe plaats gebouwd,
die bij de woelingen in 1787 braaf is geplunderd, doch deze
bezat niets stedelijks meer, noch in aanleg noch in rechten.
1) In 1670 schonk prins Willem III Kortgene aan Willem Adriaan
van Nassau-Odijck. in bastaardlijn van prins Maurits afstammend, wiens
nakomelingen de heerlijkheid tot omstreeks 1800 hebben bezeten.
