39
speciaal van bot, en de cultuur, behalve van mosselen Tolen
levert 1/6 der nederlandse produktie van de kostbare oes
ters. Maar nog eenmaal bedreigde de oude vijand het grijze
Tolen in maart 1906 teisterde een watersnood het eiland, en
de stad zelf ging toen door het oog van een naald. Ook de
ramp van 1953 had wel voor een deel van het eiland, maar
niet voor de stad kwade gevolgen.
In een zijner romans noemt ds Haspels Tolen de Stad aan
het Veer, en inderdaad was het daarmede gedurende eeuwen
en tot voor kort gekarakteriseerd. In de Middeleeuwen waren
er zelfs drie een vanuit Schakerloo op Reimerswaal, een
ander, het Botkensveer naar Bergen-op-Zoom, op de zuidoost
punt van het eiland, en vooral het veer recht over de stad naar
de Brabantse wal. De oorsprong van het laatste is onbekend
in 1462 werd de opbrengst ervan door Filips van Bourgondië
aan de stad geschonken, hetgeen nog in onze tijd bij de ver
vanging door een brug een rol heeft gespeeld. De beide eerste
veren gingen door inundaties ten onder, doch dat op Halsteren
kreeg groter betekenis toen, in 1684, dwars door de slikken
en gorzen een weg werd aangelegd, die de oorsprong van de
rijksweg Bergen-Tolen is geweest. In de Franse tijd aan de
Staat gebracht, kwam het veer in 1815 weer aan de stad.
Reeds in 1865 werd voor een brug over de Eendracht gepleit
door de Kamer van Koophandel te Bergen-op-Zoom, en in
1871 wendde het gemeentebestuur zich hierover tot provincie
en rijk, doch zonder succes. Ook daarna werden van tijd tot
tijd deze pogingen hernomen men beoogde zelfs een brug
met spoorwegverkeer tot eindelijk in november 1926 door
Waterstaat de zozeer begeerde toestemming werd verleend. De
10e oktober 1928 werd de brug opengesteld x). Tolen was uit
zijn isolement verlost, doch is nu geen stad meer aan het veer.
LITERATUUR: (Mr. J. van Vrijberghe), Beschrijving der stad Tholen,
in Teg. Staat van Zeeland II p. 66104 A. Hollestelle en P. Laban,
Inventaris van het oud-archief der stad Tholen (Tholen, 1888): A. Holle-
stelle. Geschiedkundige beschrijving van Tholen en omstreken (Middelburg,
1897); A. Scherpenisse, Uit de geschiedenis van Poortvliet en Tholen en
hun omgeving voor 1350 (Archief Zeeuwsch Gen. 1939 p. 83 vlg.); dr.
S. A. Waller Zeper. Jan van Beaumont ('s-Gravenhage 1914): dr. C.
Veltenaar, De geschiedenis van Tholen (Middelburg, 1943); W. S. Unger
en J. Th. de Smidt, Rechtsbronnen van Tolen (Verslagen en Med. der
Ver. tot uitgaaf der bronnen van het oud-vaderl. recht XI (1956) p.
281364); mr. dr. J. C. Overvoorde, Korte beschrijving van (de monu
menten van) Tolen (Oudh. Jaarboek 1924, p. 229240).
1In Wereldoorlog II is deze brug opgeblazen, doch sindsdien herbouwd.
