in later jaren haar broodwinning zal worden raadt ze haar dit af. „Zeg,
Lucie", had ze haar al eerder geschreven, „probeer jij eens een bundeltje
te schrijven, en noem 't .Portretten"Een verzameling karakter-studies,
korte, op zich zelve staande schetsjes, die elk afzonderlijk een afgerond ge
heel vormen en raak zijn. Dat is 't eenige genre dat geschikt is voor iemand,
die, als jij, z'n hoofd zoo vol heeft met allerhande uiteenloopende gedachten,
dat hij onmogelijk één draad kan volgen als een rechte lijn, te midden van
zoo veel dwarsdraden, die de omstandigheden hem spannen, elk uur van zijn
leven" (III, blz. 174-175; 29 februari 1876). Wanneer Lucie talen en boek
houden leert, raadt Mina het haar opnieuw aan. „Ik zond alle fransch en
engelsch en boekhouden naar den hemel van overbodigheden en ik gebruikte
't beetje tijd, dat ik sparen kon, tot rusten en tot 't schrijven van stukjes
Door één boek te leveren dat sensatie maakt, heb je, als 't ware, een examen
in publiek afgelegd, en, op dat examen af, zal je veel gemakkelijker een be
trekking krijgen, dan je met mogelijkheid erlangen kunt door talen en boek
houden in de perfectie te kennen Supérieur te zijn van een schrijfster die
talent heeft als schrijfster, dit lacht eiken man toe; maar inférieur te wezen
aan je eigen boekhoudster! Non possibile! daarin kan geen enkele man
berusten. Zij zien liever genadig neer, dan bewonderend op, dat is mannen-
grootheid! Schik je er in en profiteer er van! (III, blz. 242).
Of Lucie de raad van haar vriendin heeft opgevolgd weten we niet; de brief
wisseling breekt eind maart 1877 af, maar heeft zich natuurlijk voortgezet.
In 1880 deed ze haar fotografische atelier over aan de fotograaf Hiemstra,
die het jaar daarop haar zwager zou worden, maar het niet zou blijven. De
oudste zuster, Mina (Wilhelmina Johanna), op 12 februari 1848 geboren,
was toen ze drieëntwintig was op 19 juli 1871 getrouwd met Jacob Korsten,
een dertigjarige fotograaf. Hij had op de Herengracht zijn atelier, woonde
in de Noordstraat, maar was geboren in Zieriksee als zoon van een teken-
meester. Dit huwelijk, waaruit drie kinderen werden geboren, heeft niet lang
geduurd; op 12 mei 1878 stierf Korsten op zevenendertigjarige leeftijd. De
weduwe hertrouwde op 11 november 1881 met de zes jaar jongere Middel
burgse fotograaf Gerben Hiemstra, geboren te Leeuwarden, maar dit tweede
huwelijk werd op 16 november 1892 door echtscheiding ontbonden. Hiemstra
heeft een verzameling foto's van Zeeuwse klederdrachten uitgegeven, die mij
echter niet onder de ogen is gekomen 44).
Op 9 juli 1880 trad de jongste dochter van het gezin, de tweeëntwintigjarige
Maria Cornelia, die op 7 november 1857 geboren was, in het huwelijk. Ze
was hulponderwijzeres; waarschijnlijk heeft ze daarvoor de normaallessen
in Middelburg gevolgd. „Kan Marie niet naar Indië gaan als gouvernante"?
vroeg Mina Kruseman in 1876 aan Elize (III, blz. 239), „nu? zoo gauw mo
gelijk? vóór dat ze zich dood zal gewerkt hebben voor dat ellendige examen?
Met haar ééne akte kan ze immers ook terecht in Indië? En waarom zou ze
niet even gelukkig kunnen zijn als gouvernante in een familie, als schooljuf
frouw in een schoolgebouw dat aan een bijenkorf doet denken?" Of ze de
hoofdakte heeft gehaald weet ik niet, maar boven een betrekking als gouver
nante heeft ze het huwelijk verkozen, een mogelijkheid waaraan Mina pas in
de allerlaatste plaats placht te denken. Maatschappelijk gesproken deed ze
evenals Elize gedaan had een goede partij haar man, Borchart van der
Veen, eenëndertig jaar, was candidaat-notaris in de Klundert en op 21 april
