meter van 'den Lande van Zeeland', waarmee hij volledig in de voetsporen van zijn vader trad21. Maar ook voor de tweede zoon Johan had het stadhouderlijk bezoek gunstige gevolgen gehad. Zijn voorkeur ging meer naar de handel uit, ondanks het feit dat ook hij in de 'Wiskunsten Hemelloop' was opgeleid22. Maar juist die combinatie van wiskundige kennis en een geneigdheid tot de handel maakte hem bij uitstek geschikt voor functies op het grensvlak van beide disciplines. Zo bleek hij goed op zijn plaats in het verzekeringswezen, waar kennis van de - nog elementaire - statistiek een eerste vereiste was. De wiskunde verschafte hier immers de enige mogelijkheid om op een min of meer verantwoorde wijze premies te berekenen. Het hoeft ons dan ook niet te verbazen dat Jan de Munck in 1746 voor zijn zoon Johan een deel koopt van een assurantie- en lijfrentemaatschappij. Bevolkings statistiek was nu eenmaal een hobby van vele astronomen2'. Ook bij de prins weet De Munck deze combinatie van vaardigheden handig te presenteren. Hij weet te bereiken dat zijn zoon Johan nog op de laatste dag van het prinselijk bezoek aan Zeeland wordt aangesteld tot administrateur van de nog op te zetten 'Provinciale Zeeuwsche Negotiatie Lotery'24. Dit was een on derneming naar Hollands voorbeeld, waar men al eerder met groot succes een systeem van uitlootbare obligaties had opgezet. Dank zij deze obligatie-loterij had de Hollandse overheid een belangrijk deel van haar financiële problemen kunnen oplossen. Bij dit alles zal het De Munck waarlijk niet ontgaan zijn dat het plan voor de 'Hollandse lotery' voornamelijk uit de koker kwam van een collega astronoom, te weten de Amsterdamse Martinus Martens25. Hoe dan ook, hij had nu bereikt dat zijn tweede zoon Johan voor de provincie Zeeland dergelijke revenuen mocht gaan realiseren. Dan was er nog de derde zoon Abraham. Ook hij zou in deze zomer van 1751 een mijlpaal weten te bereiken. Eind juli sloot hij zijn rechtenstudie af aan de Leidse universiteit. De hele familie was er voor naar Holland getogen. Hij was immers de enige uit het gezin die een academische opleiding had kunnen volgenen zijn dissertatie De jure Cambii wordt door Abraham dan ook dankbaar aan zijn 'gul hartige vader' opgedragen26. Al met al lijkt de verhouding tussen Jan de Munck en zijn kinderen vrij goed te zijn geweest27. Ook na het overlijden van zijn beide zoons houdt hij nog een in tensief contact met zijn schoondochter Johanna de Kanter, voor wie hij nog eni ge jaren de boekhouding doet. Wanneer zij naderhand hertrouwt met de kunst schilder Jan Palthe laat het echtpaar De Munck zich door hem prompt portrette ren, en beschouwen ze hem als een aangetrouwde schoonzoon28. Omtrent de verhouding van Jan de Munck tot zijn vrouw weten we minder. Het verlies van de vele kinderen zal hun relatie stellig getekend hebben. Een 'Troost dicht' bij de dood van hun zoon Abraham verwijst naar de 'vele elenden'die ze samen hebben moeten meemaken21'. Maar gedeelde smart is halve smart, en sa men hebben ze meer dan vijftig jaar huwelijk mogen delen. Of Catharina gedurende deze jaren altijd even blij is geweest met de astronomi sche aktiviteiten van haar manblijft de vraag. Het verrichten van astronomische waarnemingen is immers meestal een vrij solitaire bezigheid, terwijl ook de mid dernachtelijke waarnemingsuren moeilijk sociaal genoemd kunnen worden. Niet voor niets heeft een recente Engelse studie uitgewezen dat het percentage ongehuwde waarnemers in deze periode opvallend hoog is30. Wat dat betreft was het huwelijk bepaald geen voordeel. De Engelse astronoom William Der- 112

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1987 | | pagina 150