Afb. 8. Baarland, toren
zuidwestzijde. Gravure H.
Spilman 1745. Zelandia
Illustrata II, 1350.
Wat kan de oorzaak zijn geweest van het grote aantal en de grote verscheiden
heid van deze torens? Om deze vraag te kunnen beantwoorden moet eerst wor
den uitgezocht wanneer de torens werden gebouwd en door wie.
De Zuidbevelandse torens dateren allemaal uit de 14e of de 15e eeuw. Een
meer nauwkeurige datering is niet eenvoudig te geven, daar archiefmateriaal ge
heel ontbreekt. Men moet derhalve afgaan op de vormgeving van de monumen
ten zelf en die vergelijken met gebouwen die betersiateerbaar zijn.
De vroegste torens op het eiland behoren allemaal tot het eerste type dat door
Janse en Meischke werd onderscheiden. De toren van Wemeldinge is waarschijn
lijk wel de oudste en wordt door Hermans en Kamphuis rond 1350 gedateerd9.
Dit is wellicht aan de late kant, daar de versiering van spaarvelden en blindtrace-
ringen, alsook de toepassing van zware rondstaven overeenkomt met die in de
koren van Kloetinge en Kapelle, die rond 1300 worden gedateerd10. De detaille
ring van al deze gebouwen vertoont grote overeenkomsten met 13e-eeuwse ker
ken in Vlaanderen". Gezien de overeenkomsten tussen de Wemeldingse toren en
de twee koren ligt het voor de hand ze alle ongeveer in dezelfde tijd te plaatsen,
namelijk tussen 1300 en 1330'2.
9. Hermans, Kamphuis, De Nederlandse Hervormde kerk12.
10. Don, Kunstreisboek86.
11. Bijvoorbeeld de kerken van Lissewege en Damme, zie: L. Devlieger, 'De opkomst der kerke
lijke gotische bouwkunst', 218, 267.
12. De rondstaven en blindtraceringen zijn bij de - zoals verderop zal blijken - rond 1350 gebouwde
toren in Oudelande geheel vervangen door een scherpere detaillering.
166
