Afb. 9. 's-Heer Abtskerke, f?"
zuidzijde toren. Potlood
tekening J. Gardenier
Visscher XVIII B. Zelan-
dia Illustratei II, 1467.
Verwant met de toren van Wemeldinge is die van Kapelle13. Deze is echter niet
voorzien van decoratie en ook zijn de proporties beter; de verhouding tussen
romp en steunberen is zodanig dat een grotere rijzigheid en rankheid wordt be
reikt. Verder wordt de baksteen naar boven toe steeds kleiner van formaat, het
geen wijst op een langgerekte bouwperiode14. Het is derhalve waarschijnlijk dat
deze toren grotendeels later werd opgetrokken dan die te Wemeldinge.
Nauw verwant aan elkaar zijn ook de torens van Baarland en Oudelande, beide
gelegen op het voormalige eiland Borsele-Baarland. In de toren van Oudelande
zijn een aantal bewerkte kraagstenen uit de bouwtijd bewaard gebleven die het
portaalgewelf ondersteunen. Zij zijn versierd met mannen- en vrouwenhoofdjes
met een haardracht die rond 1350 in de mode was15. De toren zal dus wel rond
deze tijd zijn gebouwd. De toren van Baarland, die grote overeenkomst vertoont
13. Het huidige toegangsportaal is - net als de galmgaten - het resultaat van een laat-gotische ver
bouwing, die eveneens het schip betrof.
14. Hollestelle, De steenbakkerij85-86. Steenformaten zijn in dit geval zeker geschikt om een rela
tieve datering aan te geven van de verschillende delen van de toren. De formaten in eenzelfde periode
verschillen per plaats echter zo sterk, dat het met de huidige kennis niet verantwoord is ze te gebrui
ken voor een preciese datering. Datering met behulp van steenformaten is slechts tot op een halve
eeuw nauwkeurig toe te passen, en dan nog onder voorbehoud.
15. Mondelinge mededeling mevr. dr. M.J.H. Madou, tot 1992 docente middeleeuwse kunst en
kunstnijverheid Rijksuniversiteit Leiden.
167
