Afb. 17. Baarsdorp, kerk. Tekening
Gemeentearchief Goes, inv.nr. 6550.
transeptarm van de kerk in Bourbourg in Frans-Vlaanderen (±1250)46 en onder de
transepttorentjes van de O.L.V.-van-Pamele in Oudenaarde.
Een derde reden om te twijfelen aan een oorsprong van de hoektorentjes in de
Scheldegotische kerkarchitectuur, is het feit dat deze torentjes in Vlaanderen al
werden gebouwd voordat er sprake is van zoiets als de Scheldegotiek. Een voor
beeld daarvan is de verdwenen kruisingstoren op de huidige St-Bavo-kathedraal
in Gent47 en de torentjes op de ringmuur van het Gravensteen in Gent, beide uit
het laatst van de 12e eeuw. De arkeltorentjes van dit kasteel hebben dezelfde
constructie als die op de Zeeuwse torens. Dergelijke torentjes blijken opvallend
vaak voor te komen in de verdedigingswerken gebouwd door graaf Filips van de
Elzas. Mogelijk hebben ze een symbolische waarde gehad met betrekking tot het
grafelijk gezag48.
De wereldlijke architectuur lijkt meer aanknopingspunten te geven bij het zoe
ken naar de oorsprong van de Zeeuwse hoektorentjes dan de kerkarchitectuur.
Daarom is het interessant te kijken naar een andere vorm van seculiere represen
tatieve torenbouw naast de kasteeltorens, namelijk het belfort. Behalve de be-
46. Lotthé. Les Eglises44.
47. De Smidt. 'Een 15e-eeuws kerkinterieur', 79.
48. Mededeling mevr. drs. M. Brandsma, Leiden.
179
