Afh. 17. Borsele-Baarland-Slotstraat en Borsele-OudelandeRespectievelijk tinnen pelgrimsinsigne van Maria uit Aken en een fragment van een tinnen pelgrimsinsigne uit Kranenburg. Linker 1:2, rechter ware grootte. gevoegd cirkelvormig spiegelhoudertje komt voor op een klok die in 1370 is ge goten28. In zijn algemeenheid kan nog worden opgemerkt dat onder de tot nu toe bekende (spiegel )insignes die uit Aken de meeste varianten kennen. Een van deze varianten beeldt bijvoorbeeld geen engelen af die de mandorla ondersteu nen. maar Maria en Johannes. Weer andere tonen onderin de kroning van Maria tot hemelse koningin29 of beelden boven de rok, op de plaats waar later het spie geltje verschijnt, het Ware Gelaat van Christus, de Vera Ikon, af". Nog weer andere tonen de tunica helemaal bovenin onder een torenbekro ning11. Ook de bovenbouw toont vele varianten, waaronder in plaats van de mandorla gestileerde kerktorens en de brug waarop (vanaf 1414) de relieken werden getoond. Borsele - Oudelande (afb. 17) De familie De Jongh uit Meliskerke meldde de vondst van twee pelgrimsinsignes op een stort afkomstig van rioleringswerkzaamheden in de dorpskom van Oude lande. Naast een fragment van een pelgrimsteken van Leonardus uit Dudzele, is met de geslaagde determinatie van het tweede insignefragment wederom een nieuw reisdoel van Zeeuwse pelgrims gedocumenteerd. Het betreft namelijk de onderste helft van een insigne van Kranenburg. Er zijn twee scenes uit het be treffende wonderverhaal afgebeeld. Links een herder die een hostie in een boom verstopt, rechts de bij het kappen van de boom de vondst van de in een crucifix veranderde hostie. Aan de bovenzijde ontbreekt het kerkgebouw met de afbeel ding waarop de priester de hostie aan de herder geeft. In het dichtbij Kevelaar gelegen bedevaartsoord Kranenburg werd om bovengenoemd wonder een heilig kruis vereerd. Van dit pelgrimsteken zijn vergelijkbare exemplaren gevonden in onder andere Amsterdam en Groningen. Een variant uit Dordrecht maakt het ons wel heel gemakkelijk met de tekst: DYT IS DATTEIKEN VAN KRANENBORCH. 28. Koster, 'Gutenbergs Aachenspiegel-Untemehmen', 37, Abb. 10a. 29. Van Heeringen, Koldeweij en Gaalman, 'Heiligen', 66. 30. Koster, 'Middeleeuwse pelgrimstekens', VIII-3 (insigne gevonden te Sluis); Reinders, 'Een vijftiende-eeuws pelgrimsteken'. 31. Van Heeringen, 'Archeologische kroniek 1988', (inventarisatie pelgrimsinsignes) 142-149, afb. 2, nr. 6. 203

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1993 | | pagina 229