Doodschouw
Sedert de publikatie van Morgagni's De sedibus et causis morborum in 1761 in
Padua", namen ook na enkele jaren de door de vroedschap verlangde lijkschou
wingen in Zierikzee toe. Hierbij werd soms het oordeel gevraagd van de stads-
doctores, soms dat van de stadschirurgijn. Waarschijnlijk gaven de doctores hun
visie op sterfgevallen zonder lichamelijk letsel en de chirurgijns op overledenen
door doodslag, verwondingen of mishandelingen. Dr. Job Baster jr. verrichtte op
eigen initiatief obducties uit wetenschappelijke belangstelling, in de zin als door
Morgagni was bedoeld. De stadschirurgijn Jacobus verrichtte verdienstelijk ge
rechtelijke doodschouw.
Natuurkundige belangstelling
Een ontwikkeling in de medische instrumentatie werd onder meer zichtbaar in de
elkaar opvolgende microscopen. Na de ontdekkingen van Van Leeuwenhoek
werd een nauwkeuriger beschouwing van kleine, levende organismen of corpus-
cula mogelijk. Volmaakt kon deze waarneming echter nog niet zijn wegens de
aberratie van de lenzen. Bovendien was het zichtbaar maken van de lichaamscel
len nog niet mogelijk. Slechts enkele medici met een bredere belangstelling
schaften zich zo een instrument aan, meestal meer wegens hun natuurweten
schappelijke belangstelling dan uit medische interesse. Daarnaast kwamen na
verloop van tijd diverse meetinstrumenten, mede door de ontwikkelingen in de
natuurkunde, zoals barometers, thermometers en andere, die vooral een rol heb
ben gespeeld bij de waarnemingen door de Natuur- en Geneeskundige Corre
spondentie Sociëteit in de Verenigde Nederlanden, die werd opgericht in 1779. In
1778 was het antwoord van de uit Tholen afkomstige maar in Den Haag wo
nende medicus Iman Jacob van den Bosch op een prijsvraag van de Hollandsche
Maatschappij der Wetenschappen met goud bekroond. Prof. Gaubius vond de bij
drage dermate goed. dat hij Van den Bosch stimuleerde het begonnen onderzoek
voort te zetten. Daartoe richtten hij en zijn medische medewerkers de Sociëteit
op. naar het voorbeeld van de Franse "Correspondance de la Société Royale de
Médecine' te Parijs. Stadhouder Willem V en zijn hof gaven belangrijke finan
ciële en ambtelijke steun. Bovendien hoorde het bij de semi-wetenschappelijke
interesse en de status van veel regenten de Correspondentie Sociëteit financieel
te ondersteunen. Van den Bosch verzocht zijn vroegere en nieuwe, door hem uit
genodigde correspondenten, weerkundige waarnemingen te verrichten met ge
standaardiseerde instrumenten en deze te vergelijken met in de verschillende pe
rioden van het jaar plaatselijk voorkomende ziekten. Zij moesten daarover
regelmatig rapporteren, alsmede over de plaatselijke sociale omstandigheden,
daarbij uitgaande van de oude res non naturales, de factoren die bepalend zijn
voor de persoonlijke lichamelijke en geestelijke hygiëne".
Wij kunnen dit nu zien als een poging om het oude uit de tijd van Hippocrates
daterende miasmatisme - de leer van de invloed van klimaat en milieufactoren
37. Lindeboom, Inleiding228-230.
38. Zie van Hoorn, Levinus Lemnius, 160-163; Niebyl, The non naturalis'; Burns, 'The nonnatura-
lis: a paradox'.
37
