rie. Men observeerde de uitingsvormen en bestempelde die als chaotisch, als ge volg van de 'spiritum ataxia', het ongeordend binnendringen van de 'spiritus ani males' in de lichaamsruimte. Bij hypochondrie leek het beeld veel meer stabiel. Niet eerder dan aan het einde van de negentiende eeuw werd de wetenschappe lijke psychiatrie met de neurologie een omschrijfbaar en waarneembaar geheel, waarin de hysterie beter werd bestudeerd. Alleen de naam herinnert nog aan de vroeger veronderstelde oorsprong4". Ook over de 'dolle personen' waren de opvattingen nog lange tijd traditioneel gebonden. In Zierikzee werden deze mensen in het gasthuis ondergebracht" en uit de financiële middelen van het gasthuis onderhouden. Dat leverde wel eens problemen op. Op 4 december 1658 klaagde men over 'Vriesken' omdat hij meer en meer sinneloos wert ende verscheyden luyden qualijck ende dangereus heeft bejegent ende oock eenige gequest waer op gedelibereert sijnde is beslo ten hem te stellen aen een block in 't gasthuys. Een eeuw later was de situatie nagenoeg gelijk. Toen op 18 februari 1754 door het tuchthuis in Middelburg de opname was geweigerd van een tot twaalf jaar 'confinement' veroordeelde vrouw omdat zij aan vallende ziekte leed, besloot de Zierikzeese raad in overleg met de regenten van het gasthuis om haar daar onder te brengen. Zij kwam in een vertrek, 'voormaals tot hospitaal gediend hebbende' en men bracht in dat kamertje een deur met een luik aan, waarachter de vrouw werd opgesloten. De stad betaalde voor haar 100,- per jaar aan het gasthuis. Op 23 augustus 1763 adviseerden de armmeesters het stedelijk bestuur dat met relatie tot het plaatsen van krankzinnigen in het gasthuys, na genome in spectie in loco niets bekwamer is voorgekomen als dat in de zogenaamde oude manskamer in voorschreven huys soude kunnen worden geschikt en van het selve voor sodanige miserabele gemaakt twee logementen. Aansluitend volgde het advies om 'tot een behoorlijke plaats voor volslage dolle menschen' de twee appartementen die er al lang voor werden gebruikt (in of naast het arme-kinderhuis) beschikbaar te houden, 'met de nodige reparatie, alte ratie of melioratie'. Sinds de tweede helft van de achttiende eeuw zijn de ernstig geestelijk gestoorden vanuit Zierikzee naar inrichtingen in Holland gezonden, zoals naar Delft, Gouda of Dordrecht. Doorgaans had de inrichting met de laag ste verpleegprijs de voorkeur. Het Simpelhuis in Middelburg had een beperkte opnamecapaciteit, slechts voldoende voor gestoorden uit Middelburg en Walche ren42. Pas in de negentiende eeuw, na Pinels optreden in 1798, werd een menselijker benadering merkbaar. Maar de dwangmaatregelen bleven ook daarna, zij het in iets gewijzigde en humanere vorm, nog vrij lang gehandhaafd. Rustige debielen 40. Veith, Hysteria-, Maas, 'De muskusstrijd'; Van Hoorn, Levinus Lemnius250-253; Luyendijk- Elshout, 'Het hysterie-begrip'; Keppel Hesselink, 'Begripsverschuiving'. 41. SAZ, Raadsresolutie 13 september 1643. 42. Van der Esch. Krankzinnigen, II 53-54. Binneveld, Psychiatrisch verleden, 96-102. Kool-Blok land, Zorg gewogen, 190-197. 39

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1993 | | pagina 65