tijd alle zes klassen der school doorloopen heeft, opdat het met de Leerplichtwet
niets meer te maken zou hebben. Dit komt vooral voor wanneer in eene kleine
gemeente het openbaar en het bizonder onderwijs elkander de leerlingen als het
ware zoeken af te winnen.'
Voortgezet lager onderwijs
De traditionele avondschool.
In de negentiende eeuw werd lager onderwijs niet alleen overdag, maar ook in de
avonduren gege ven. Jongeren die slechts een paar jaar of soms in het geheel geen
onderwijs hadden genoten, konden op de avondschool inhalen wat ze tekort wa
ren gekomen De onderwijzers van de meeste dagscholen zorgden ook voor hel
avondonderwijs. In het algemeen verschilde de geboden leerstof nauwelijks of
niet van wat er overdag werd onderwezen: lezen, schrijven, rekenen, taal en
soms een beetje aardrijkskunde en geschiedenis. Vooral in de wintermaanden za
len de avondklassen vol. Het is opmerkelijk dat veel leerlingen uit de hoogste
klassen van de dagschool tevens naar de avondschool gingen. Waren ze zo leer
gierig of hielden ze er rekening mee dat ze over een paar jaar, als ze in het ar
beidsproces opgenomen zouden zijn, niet meer aan onderwijs zouden toekomen?
Het aantal jongeren dat dag- én avondschool bezocht, was altijd veel groter dan
het aantal dat alleen naar de avondschool ging. Dat dit verschil vooral groot was
in de voor de akkerbouw geschikte maanden, laten de cijfers over 1880 zien25.
Herhalingsonderwijs
De wet van 1878 introduceerde een nieuw soort avondonderwijs: de herhalings
school. Artikel 17 stelt: 'Voor zooveel doenlijk wordt aan hen. die geen gewoon
schoolonderwijs genoten hebben, gelegenheid gegeven tot het genieten van her-
Tabel 3. Aantal avondscholieren en aantal leerlingen die dag- en avond
school bezochten op vier teldata in 1880
avondschool
dag- en avondschool
15—01—1880
517
3316
15—04—1880
237
1480
5-07—1880
80
1248
5-10-1880
270
1234
137
