EEN ZEEUWS GEZELSCHAP NAAR SPA IN 1736, DE TRANSCRIPTIE VAN EEN REISJOURNAAL G.G. Trimpe Burger-Mekking Inleiding Het Zeeuws Archief kreeg in 2000 een opmerkelijk handschrift in bewaring als aanvulling op het reeds aanwezige familiearchief Mathias-Pous-Tak van Poort vliet. Het handschrift, Dag-Register, of Korte Aanleekeningen Gehouden op onze Reize na Spa. Anno 1736, gaat over een reis van een aantal Middelburgers naai en een verblijf in Spa van 3 juli tot 17 augustus 1736. Uit het journaal blijkt dat in de achttiende eeuw de kuuroorden in Europa druk bezocht werden. De dagboekschrijver vermeldt dat er meer dan duizend gasten in het kleine Spa vertoefden ten tijde van het verblijf van de Middelburgers. Omdat ook vrij veel Zeeuwen regelmatig de kuuroorden bezochten, is het alleszins de moeite waard kennis te nemen van de manier van reizen in die tijd en van de wijze waarop de dagindeling plaatsvond. Het feit dat niemand minder dan domi nee Jacobus Willemsen - een belanrijke en bekende predikant in Middelburg - aan de reis deelnam, maakt de publicatie van het dagboek wellicht nog interes santer. Een reis naar Spa moet in de achttiende eeuw geen kleinigheid geweest zijn. Het gezelschap vertrekt 3 juli om halfzeven 's morgens uit Middelburg en komt zaterdag de zevende, 's. avonds om half zes in Spa aan, na vijf lange dagen. Men reist per schip en met koetsen, vaak over slechte wegen. Het lijkt in onze tijd van de eenwording van Europa wal vreemd dat hel reisge zelschap tijdens de korte afstand van Middelburg naar Spa driemaal bezoek van douaniers krijgt. De eerste maal dat de "com mij zen' aan boord komen, is bij fort Lillo, behorend tot de Noordelijke Nederlanden, waarover de Staten van Zeeland sinds 1664 het bewind voerden. Anderhalf uur later wordt fort Sint-Philip be reikt, "den aanvang van 's Keijzers Bodem'. Sint-Philip was de toegangspoort tol de Oostenrijkse Nederlanden. De Zuidelijke Nederlanden waren 15 november 1715 onder het bewind van de Oostenrijkse Habsburgers gekomen. De nieuwe souverein, keizer Karei vi, had in 1724 zijn zuster Maria Elisabeth tot landvoog des aangesteld en tijdens haar zestienjarige regering is het over het algemeen rus tig geweest in de Zuidelijke Nederlanden. Dc douaniers bij Sint-Philip stellen zich dan ook zeer soepel op en laten het gezelschap verder reizen, zelfs zonder hun bagage na te kijken. Voor de derde maal komen douanebeambten hun tolgeld opeisen in de stad Luik. Luik was dc hoofdstad van hel prinsbisdom Luik. dat niet lol de Oostenrijkse Nederlanden behoorde. Hel lag als een soort eilandje tus sen gebieden waar veel godsdienstconflicten woedden: de katholieke Zuidelijke Nederlanden, de vrijgevochten protestantse Noordelijke Nederlanden, dc - deels protestantse en deels katholieke - Duitse Rijnstaten en het katholieke Frankrijk. De religieuze tolerantie van de prinsbisschoppen, waardoor veel protestanten aangetrokken werden, verklaart deels de bloei van Luik. Spa viel rechtstreeks onder hel bestuur van deze prinsbisschoppen. Voor velen die vanwege nieuwe ideeën hun land ontvluchtten, was Spa tot de Franse Revo- 89

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 2001 | | pagina 99