F.M. WIBAUT
67
121 F.M. Wibaut, 'Patroons en arbeiders'. In: Sociaal Weekblad 21-9-1895. Zie voor de
opvattingen van bekende sociaal ondernemers onder meer de synthese in: Kleij, Sociaal
ondernemerschap, 195-197. Citaat: F.M. Wibaut, 'De achturendag in de diamantnijver
heid'. In: Het Weekblad 5-10-1911, 141.
122 W. de Vries Wzn., De invloed van werkgevers en werknemers op de totstandkoming van de
eerste sociale verzekeringswet in Nederland (de Ongevallenwet 1901). Deventer 1970, 207-
208, 282, 328-329, 336; Van Waarden, 'Regulering en belangenorganisatie', 241.
123 ZA, Archief houthandel Alberts, brieven Wibaut aan Ghijsen, 21-10-1910 en 12-11-1910,
inv.nr. 1010. (Daaruit ook de citaten). Van Waarden, 'Reguleringen belangenorganisatie',
236.
124 Prae-adviezen over de vragen: Is invoering eener verplichting tot verzekering tegen de geldelijke
gevolgen van ouderdom en invaliditeit wenschelijk? Zoo neen, door welke andere middelen kan
de Staat deze verzekering bevorderen? Amsterdam 1906. Prae-advies F.M. Wibaut, 65. Zie
ook F.M. Wibaut, Staatspensioneering. Rotterdam 1907; Prae-adviezen over het onderwerp:
welke behoort de algemeene grondslag te zijn der loonbepaling? Den Haag 1913; Prae-advies
F.M. Wibaut, 87, 102, 117, 127.
125 Wibaut, Levensbouw, 70-71
126 Zie o.m. Borrie, F.M. Wibaut, 55 en Maas, Sociaal-democratische gemeentepolitiek, 51.
127 W.H. Vliegen, Die onze kracht ontwaken deed; geschiedenis der Sociaaldemocratische Ar
beiderspartij in Nederland gedurende de eerste 25 jaren van haar bestaan. Amsterdam z.j.,
226.
128 P.F. Maas, Sociaal-democratische gemeentepolitiek 1894-1929. 's-Gravenhage 1985, 52-54.
129 Altena, 'Bürger in der Sozialdemokratie', 548. Citaat Marx in Bots, 'Tegenwerkende
omstandigheden', 206.
130 Wibaut, 'Voorrede', xxvi-xxvii.
131 'Een sterke geest van vrijheid'; brieven van de studentW. Albarda aan G. Nolet-Adama en
F.M. Wibaut, bezorgd en ingeleid door I. de Wilde. Amsterdam 2000, 13. Vrgl.: Maas,
Sociaal-democratische gemeentepolitiek, 51-54.
132 ZA, Archief houthandel Alberts, debiteurenboek 1880-1888, inv.nr. 955. P. Sijnke, T.
van Gent, Geschiedenis van Middelburg; geestelijken, regenten en kooplieden, meer dan 1000
jaar. Vlissingen/Middelburg 2001, 107-108.
133 Middelburgsche Courant 10-12-1901. IISG, Archief Wibaut, briefWibaut aan H.P. den
Bouwmeester, 9-12-1901 met antwoord van Den Bouwmeester, inv.nr. 13a.
134 IISG, Archief Wibaut, circulaire inzake ontwerp reglement voor een Arbeidsraad, 5-
10-1895, inv.nr. 13a. ZA, Archief gecombineerde vakvereeniging Middelburg, notulen
vergadering 5-8-1895, inv.nr. 1. Altena, Broeinest der anarchie, 148.
135 Sociaal Weekblad 11-3-1893; Wibaut, Levensbouw, 70, 90-91.
136 Wibaut, Levensbouw, 93.
137 Wibaut, Levensbouw, 96-97.
138 Wibaut, Levensbouw, 93-94.
139 H.F.J.M. van den Eerenbeemt, 'Ondernemen op het breukvlak tussen traditie en moderni
sering; verkenning tot een theorie van de 'rationele achterstand'. In: Sociale Wetenschappen
29 (1986) 4, 255-259; H.W. de Jong, 'Ondernemerschap in Nederland 1840-1940; succes
en falen van ondernemers in Nederland vanuit markttheoretisch perspectief'. In: Jaarboek
voor de geschiedenis van bedrijf en techniek 5 (Utrecht 1988), 68-70; Bots, 'Tegenwerkende
omstandigheden', 198-202.
140 Kolen Wibaut: ZA, Archief houthandel Alberts, brieven aan F. Wibaut Zn. te Vlissin-
gen, 21-2-1888 en 14-3-1888, inv.nr. 523. Proos: ZA, Archief burgerlijke stand Zeeland
1811-1940, huwelijksakten Middelburg, C.M. Ghijsen en P.S.J. Proos, 22-6-1878; idem,
M.P.A. Proos en M.Ch.W. Pelzer, 25-5-1883. Zie voor de financiële relaties tussen de
houthandel en de margarinefabriek: ZA, Archief houthandel Alberts, debiteurenboek
1880-1888, inv.nr. 955. Calten: ZA, Notariële archieven, notaris A.M. Tak, Middelburg,
akte van wijziging statuten NV Houthandel 20-7-1899, inv.nr. 304.
