101 Inleiding De Guinese slavenhandel was een zeer specifieke interactievorm tussen Europe anen en West-Afrikanen. Daarom is het interessant om die transatlantische sla venhandel vanuit een mentaliteitshistorisch oogpunt te analyseren. In deze bijdra ge doen we dit aan de hand van een peiling naar de Europese beeldvorming over West-Afrikanen tijdens de zeventiende en achttiende eeuw op basis van reisverha len.' Vooral de structurele benadering van die beeldvorming komt hier aan bod. Welke plaats bekleedt de Europese beeldvorming over de West-Afrikanen in de Europese traditie van beeldvorming over de andere'? Zijn er steeds terugkerende thema's in die beeldvorming? We zetten de genese van de Europese beeldvorming over de West-Afrikanen en de manier waarop die zich manifesteert uiteen. De reisliteratuur wordt als bron gebruikt voor een reconstructie van de Europese visie op de West-Afrikaanse bevolking en als een ideeëndocument over de toenmalige Europese maatschappij. Reisverhalen zijn geschikt om interculturele beeldvorming te onderzoeken omdat ze de ervaringswereld van de auteur bij diens confrontatie met een andere cultuur goed evoceren. In de zeventiende en de achttiende eeuw was reisliteratuur popu lair2, waardoor de reisverhalen op hun beurt invloed hadden op het beeld dat de lezers zich vormden over de vreemde contreien en hun bewoners.' Een studie naar de Europese beeldvorming over de West-Afrikanen in de zeventien de en de achttiende eeuw vereist onderzoek naar het referentiekader van de Europeaan en zijn feitelijke relatie tot de West-Afrikaan in de desbetreffende perio de. De maatstaven van een cultuur en haar feitelijke relatie tot een andere cultuur concretiseren immers de houding die men aanneemt tegenover de 'andere'. Handel was de belangrijkste interactievorm tussen Europeanen en West-Afrikanen tijdens de zeventiende en de achttiende eeuw. De slavenhandel nam uiteraard een belangrijke plaats in. Hierbij wel twee bemerkingen. Enerzijds was die relatie tussen Europeanen en West-Afrikanen er geen tussen homogene groepen; langs weerszijden was er een variëteit aan actoren met een eigen agenda. Bovendien leidde de vaak permanente aanwezigheid van de Europeanen op de West-Afrikaanse kusten vaak tot integratie in de lokale structuren. De relaties beperkten zich daardoor niet tot het commer ciële niveau. Anderzijds mag men niet vergeten dat een veelheid aan handelswaren een rol speelde in de handel tussen Europa en West-Afrika. Toch overtrof, zeker in de achttiende eeuw, de slavenhandel elke andere handelsvorm met West-Afrika. De maatstaven van de beschrijvende cultuur tegenover de beschreven cultuur wordt gevormd door het referentiekader van de auteur van het reisverhaal. Dit bestaat uit persoonsgebonden factoren en de maatschappelijke-culturele achter grond van de periode waarin hij leeft. In deze bijdrage focussen we ons niet op het individuele luik van het referentiekader van de auteur. Wel de collectieve of cultu rele determinant van de beeldvorming komt hier aan bod. Dit cultureel bepaalde luik van de beeldvorming bestaat uit twee aspecten. Een eerste component noe men we de 'grondvesten' voor de Europese beeldvorming over de West-Afrikanen. Een tweede component zijn de 'bouwstenen' voor die beeldvorming. De 'bouwste nen voor de Europese beeldvorming over de West-Afrikanen in de zeventiende en

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 2005 | | pagina 103