120 DAVID HENRI GALLANDAT net 50 jaar, aan een hersenbloeding. Gallandat is daarmee een aardig voorbeeld van de gemiddelde verlichte Nederlandse intellectueel voor 1770. Zijn positie was ook in verlichte kring zeer gangbaar. Slavernij was een ingewikkelde kwestie waar aan nog maar weinigen zich echt stoorden. Dat rechtvaardigt, zeker vanuit heden daags post-verlicht perspectief, Gallandats opvattingen allerminst, het geeft ze wel het juiste historische perspectief. Noten 1 Vgl. P.C. Emmer, De Nederlandse slavenhandel 1500-1850, (Amsterdam/Antwerpen 2000) deel III en IV. 2 J.W. Buisman, Tussen vroomheid en Verlichting (2 dln; Zwolle 1992) II, 334. 3 Zie o.a. R.H.J. Gallandat Huet, Van en over Betje Wolff-geboren Bekker (Haarlem 1884) en H.C.M. Ghijsen, "Zeeuwse vrienden van Becje-Wolff-Bekker", Archief. Vroegere en latere mededelingen voornamelijk in betrekking tot Zeeland (Middelburg 1970) 16-44. 4 T. Gelfand, Professionalizing Modern Medicine. Paris Surgeons and Medical Science and Institutions in the 18th Century (Londen 1980). 5 Gallandat Huet, Betje Wolff 3-8. 6 Ernestine van der Wall, Socrates in de kernel?: een achttiende-eeuwsepolemiek over deugd, verdraagzaamheid en de vaderlandse kerk (Hilversum 2000). 7 W.W. Mijnhardt, Tot Heil van 't Menschdom. Culturele Genootschappen in Nederland, 1750-1815 (Amsterdam 1988) hoofdstuk IV. 8 L.R. Priester, De Nederlandse houding ten aanzien van de slavenhandel en slavernij, 1596- 1863 (Middelburg 1987) 15 e.v. 9 Voor Buisman zie noot 2, voor Priester noot 8; Gert Oostindie, Fifty Years Later, Antislavery, Capitalism and Modernity in the Dutch Orbit (Leiden 1995) en Bert Paasman, Reinhart: Nederlandse literatuur en slavernij ten tijde van de Verlichting (Leiden 1984). Buisman en Paasman verschaffen het meest complete overzicht van het slaver- nijdebat in Nederland tot nu toe. 10 David Nii Anum Kpobi, Mission in Chains. The life, theology and ministry of the ex-slave Jacobus E.J. Capitein (1717-1747) with a translation of his major publications (Zoetermeer 1993). 11 Jonathan Israel, Radical Enlightenment. Philosophy and the Making of Modernity (1650- 1750) (Oxford 2001) 175-184; Vgl. Het spectatoriale tijdschrift de Denkerdeel 2 (1764) 233-248. 12 David Brion Davis, The Problem of Slavery in the Age of Revolution 1770-1823 (Ithaca 1975). 13 Zie Buisman en Paasman. 14 Gallandat Huet, Betje Wolff, passim en P.J.Buijnsters, Briefwisseling van Betje Wolff en Aagje Deken (2 dln; Utrecht 1987). 15 Buijnsters, Brieftuisseling, dl.II, 82

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 2005 | | pagina 122