3
n nnn
- - - -
y y y y y y y y y y y y y jaren
36
LORRENDRAAIERS
Maar de belangrijkste factor was de ontdekking van goud in Brazilië in 1695. Voor
deze goudwinning waren veel zwarte werkkrachten nodig en naast Zeeuwse sla
venhalers verschenen er steeds meer Portugese slavenhalers op het Afrikaanse han
delstoneel.
Grafiek 2: Getraceerde smokkelreizen, met een verdeling naar de illegale goede
ren- en transatlantische slavenhandel, 1674-1699
Bron: Gegevens bijlage
Over de omvang van de illegale slavenhandel lopen de meningen uiteen. Volgens
Postma was de driehoekshandel een zeer complexe onderneming waarin slechts
weinig lorrendraaiers succesvol konden opereren. Het aandeel van smokkelaars in
de slavenhandel was daarom zeer gering. Hij schat het totaal aantal illegaal ver
handelde slaven in de periode 1675-1730 op ongeveer 13.000, waarvan 3.500 in
de zeventiende eeuw. "Wel erkent hij dat 'several interloper slavers must have gone
unreported, because they often took their human cargo to French and Spanish
markets in the Caribbean'.1-3 Later bracht hij hier een correctie op aan door nieuw
onderzoeksmateriaal in aanmerking te nemen, dat voornamelijk door Den Heijer
is gepubliceerd. Ditmaal schat hij het getransporteerde aantal slaven op 15.000.
Daar voegt hij een marge van 5-000 slaven aan toe voor niet getraceerd transport.
Voor de periode 1675-1699 zouden 8.000 slaven door lorrendraaiers zijn ver
voerd. 124 Ook Wim Klooster is van mening dat het smokkelaandeel van de hon
derdduizend slaven, die tussen 1658 en 1729 van West-Afrika naar de Spaanse
kolonies werd vervoerd, zeer gering was.125
Daarentegen meent Albert van Dantzig dat het aandeel van smokkelschepen in de
slavenhandel veel groter moet zijn geweest en ook Den Heijer leek het gerecht
vaardigd de in de bronnen achterhaalde smokkel in slaven als het spreekwoorde
lijke topje van de ijsberg te beschouwen. Hij veronderstelt dat de ware omvang van
deze ijsberg aanzienlijk groter is geweest dan in de literatuur wordt aangenomen.126
Van zeventien illegale slavenhalers is het aantal getransporteerde slaven voor de
Atlantische handel bekend. Zij vervoerden samen 5.940 slaven met een gemiddel
de van 350 slaven per smokkelschip. Tot aan de Negenjarige Oorlog is het aantal
lorrendraaiers dat primair voor de slavenhandel werd uitgereed beperkt gebleven
tot ongeveer tien procent. Na beëindiging van de oorlog nam dit aantal schepen
