66
VERVAL VAN MIDDELBURG
de over deze twee jaar ongeveer even hoog is als het gemiddelde in de jaren tachtig
van die eeuw toen er, zo bleek hiervoor, zo'n 20.000 mensen in stad en ambach
ten woonden. Als men ervan uitgaat gaat dat ook rond 1700 ongeveer 2.500 men
sen in de stadsambachten woonachtig waren en het aantal inwoners van
Middelburg inclusief stadsambachten daardoor op minimaal 19.500 kan worden
gesteld, dan vormt het aantal huwelijken destijds, ondanks het feit dat de nuptia-
liteit net zoals het aantal geboorten fluctueerde, een bevestiging van dit aantal.29
De conclusie is dat de aantallen van Fokker in de achttiende eeuw stelselmatig veel
te hoog zijn. Het aantal inwoners in Middelburg in de achttiende eeuw schom
melde rond de 17.500. Tot 1795 nam het inwonertal niet structureel af. Het ver
val trad daarna plotseling in en kwam als een donderslag bij heldere hemel, maar
was minder dramatisch, althans als men alleen naar het inwonertal kijkt, dan
Fokker voorstelde.
Toch is het verhaal hiermee niet afgerond, want ook de negentiende-eeuwse cijfers
zijn niet goed als men de omvang wil weten van de binnen de muren woonachtige
bevolking. De volkstellingen waarop iedereen zich baseert, geven namelijk de cij
fers gemeentegewijs en de gemeentegrenzen van Middelburg vielen samen met die
van de stad én de ambachten.'" Dat betekent dat deze ook met een x-aantal gecor
rigeerd moeten worden. Dat kunnen er natuurlijk geen 2.500 zijn, zoals in 1795,
omdat verwacht mag worden dat ook het aantal inwoners op het platteland dicht
om de stad was veranderd.
Een bron uit 1807 bevestigt dit. Deze bron is door Priester gebruikt om het aan
tal inwoners van de stad te bepalen. Ook deze bron is opnieuw bekeken. De
omvang van de Middelburgse bevolking was, conform de bevindingen van
Priester, zo n 36% minder dan in 1795. Deze bron is eveneens gebruikt om het
aantal van de stadsambachten vast te stellen, te weten ongeveer 1.600 inwoners,
ook 36% minder dan in 1795. In beide jaren woonde 12% van inwoners van
Middelburg in de stadsambachten." Dit percentage is gehanteerd voor de correc
tie op de cijfers in de negentiende eeuw. Er blijkt dan dat Middelburg in 1815
nauwelijks meer inwoners telde dan in 1807. Middelburg stond er in de eerste
helft van de negentiende eeuw nog treuriger voor en de omvang van de bevolking
in stad nam nog langzamer toe dan tot nu toe is gedacht. In tabel 3 zijn alle cij
fermatige bevindingen nog eens onder elkaar gezet.
Tabel 3. Bevolkingsontwikkeling Middelburg (exclusief de stadsambachten) volgens
nieuwe schattingen
Jaar
Inwoners
1705
17.000
1740/50
17.000
17S6
17.000
1795
17.700
1807
11.400
1815
11.500
1829
13.000
1849
13.700
