123
Hij was het bedroefde bastaardkind van Apollo, een prulpoëet. Hij was een rijme
laar die slechts rijmde om te rijmen. Hij was een etymoloog wiens werk weten
schappelijke grond miste. Hij was een 'ledenbreker der woorden'. Hij was een
paroemoloog en fraseoloog die - ondanks de populariteit van zijn twee spreek
woordenboeken - veel kritiek kreeg op zijn platvloerse taalgebruik.' Hij was een
felle polemist die zich plaatste op de stoel van God en een hard oordeel velde over
de afvalligen. Hij was een gedreven werker in de Wijngaard des Heeren. Hij was
Carolus Tuinman. Maar, wie was Carolus Tuinman?
De jonge jaren van Carolus Tuinman
Carolus Tuinman werd gedoopt op 19 november 1659 in de Nederduits Gerefor
meerde kerk te Maastricht, de Janskerk.' Hij is de tweede zoon van Bartel Tuinman
en Sophia Acronius.5 Als zijn ouders in ondertrouw gaan, is vader Bartel soldaat in
het Staatse leger. Hij is ondergebracht in het regiment van Van Lennep.' Bartel
Tuinman schijnt op te klimmen van soldaat tot kapitein bij de landmilitie.5 Zijn
moeder Sophia is afkomstig uit Wageningen.6
Twintig jaar blijft het stil rondom Carolus Tuinman. Dan duikt hij plotseling op
in Deventer. Op woensdagmiddag 28 september 1680 verschijnt Carolus voor de
rector magnificus van het Athenaeum Illustre aldaar. Hij schrijft zich in voor de
theologische opleiding. Naar gebruik zal hij zijn getuigschriften overdragen en
aantonen dat hij de Triviale of Latijnse school doorlopen heeft. De rector leest de
schoolregels voor en Carolus belooft dat hij God zal dienen en dat hij gehoorzaam
zal zijn aan de magistraat van Deventer, de predikanten, de leden van het school
bestuur en de hoogleraren. Hij zal de godsdienstoefeningen trouw en met eerbied
bijwonen. Hij dient zich behoorlijk te gedragen. Uitdagend gedrag wordt niet op
prijs gesteld. Nachtelijk rumoer, vechtpartijen, brasserijen, dobbelen, ontucht,
beledigingen, omgang met verdachte gezelschappen en alles wat zijn leven en stu
die slecht zou kunnen beïnvloeden, evenmin. Carolus bekrachtigt zijn belofte met
de handslag en schrijft zich in.7
Als Carolus Tuinman zichzelf inschrijft in het album studiosorum vallen twee din
gen op. Ten eerste zijn leeftijd. Carolus is dan zowat 21 jaar, terwijl de gemiddel
de leeftijd waarop de jongens worden ingeschreven, vijftien is.s Het tweede opmer
kelijke is dat alle studenten in het album studiosorum vermelden waar ze vandaan
komen. In de meeste gevallen is dat Deventer of zijn directe omgeving. Carolus
laat de ruimte achter zijn naam echter leeg.
Zowel zijn leeftijd als het niet vermelden van de plaats van herkomst roept vragen
op. Waarom vertelt hij niet waar hij vandaan komt? Heeft hij zijn herkomst met
toestemming van de rector verzwegen of is het niet opgemerkt? Wat heeft hij die
tussenliggende vijf, zes jaar gedaan? Heeft hij misschien samen met zijn vader in
het leger gediend en had hij daarom geen vaste verblijfplaats? Heeft hij eerst een
andere studie gevolgd? Of wilde hij, om welke reden dan ook, anoniem blijven?
Een volgende vraag dient zich aan. Hoe werd zijn studie betaald? Waren zijn
ouders in staat zijn studie te betalen? Het Athenaeum is opgericht dankzij de nala
tenschap van Marten Boedeker.1' Het is niet bekend of Carolus een beurs heeft
