CAROLUS TUINMAN
167
99 H. Uil, 'Wie was Kerkblad der Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland 10
(1986) 148.
100 Tuinman, Liegende en bedriegende vrygeest, 1.
101 Idem, 2. 'Altena en Constantius Prudens behooren dan tot de nieuw-verzonnen taal der
Vrygeesten. Men zoeke dit Altena niet by Hamburg, of in andere afgelegene gewesten,
maar na bij Middelburg.'
102 Ibidem.
103 Idem, 3.
104 Idem, M2.
105 Idem, *4 Psalm 73:9: 'Zij zetten bun mond tegen den hemel, en hun tong wandelt op
de aarde.'
106 Idem, 5.
107 Verwijzend naar Spreuken 26:4: 'Antwoord den zot naar zijn dwaasheid niet, opdat gij
ook hem niet gelijk wordt.'
108 Idem, 75.
109 Idem, 110.
110 Idem, 143.
111 Idem, 169-170.
112 Idem, 37-39.
113 Idem, 168.
114 Idem, 18.
115 Tuinman, Sibboleth, [*2*].
116 Tuinman, Liegende en beclnegende vrygeest181-183.
117 Statenvertaling. Richteren 12:5,6:en het geschiedde, als de vluchtelingen van Efraïm
zeiden: Laat mij overgaan; zo zeiden de mannen van Gilead tot hem: Zijt gij een
Efraïmiet? wanneer hij zeide: Neen; Zo zeiden zij tot hem: Zeg nu Schibboleth; maar hij
zeide: Sibboleth, en kon het alzo niet recht spreken; zo grepen zij hem, en versloegen hem
aan de veren van de Jordaan, dat te dier tijd van Efraïm vielen twee en veertig duizend.'
118 H. van Ruler, 'The shipwreck of belief and eternal bliss: philosophy and religion in later
Dutch Cartesianism', in: W. van Bunge (ed.). The early enligthenment in the Dutch
Republic, 1650-1750, Leiden/Boston 2003, 124-125.
119 Tuinman, A Geulinx medemaat van B. de Spinoza45.
120 Van der Bijl, Idee en interest, 358, noot 14.
121 Tuinman, Helschegruwelgeheim, 324.
122 Tuinman, A. Geulinx medemaat van B. de Spinoza, 48. 'Het is zeker, dat het in deze
gewesten niet ontbreekt aan kennis en beminnaars van die Wijsbegeerte. Deze van de
volle der verstandigen uit te monsteren is een ongegrond vooroordeel. Ondertusschen
is het openbaar, dat onze Vrygeesten de Philosophic van Deskartes zeer verheffen, als
hen begunstigende. Spinoza en Geulinx hebben zich van zijne gronden bedient.'
123 Ibidem.
124 J.I. Israel, Radicale verlichting: hoe radicale Nederlandse denkers het gezicht van onze cul
tuur voorgoed veranderen, Franeker 2001, 336-337. [vertaling uit het Engels]
125 Tuinman, Keurstoffen uit het boek van Job890-891.
126 Reactie Tuinman: Wanneer een verstandig cartesiaan zou kunnen aantonen dat de leer
der vrijgeesten niet zijn gebaseerd op de beginselen van Descartes, zou hij de kerk een
grote dienst bewijzen. Tuinman stelt dat hij en zijn medebroeders verplicht zullen zijn
hem zeer te danken. Tuinman, A. Geidinx medemaat van B. de Spinoza, 49.
127 Tuinman, Korte afschetzing derysselykheden, 8.
128 Idem, 9.
129 Idem, 12.
130 Idem, 13.
131 P. Altena, Het Journal Litéraire en de Poëtenoorlog in de Nederlandse literatuurDBNL
2004, 269.
