BOEKKEN,
104
THEATRUM ANATOMICUM
NA AM-REGISTER
DER
Verten aan de
Chirurgyns Ontleed-Kamer
der Stad Middelburg.
Ti MIDDELBURGBy
HENDRIK van HOEKKE,
1746.
Afb. 9 (links). Anatomisch-microscopisch onderzoek van Antonius de Heyde aan mosselen.
Uit: De Heyde, Anatome mytuliAmsterdam 1683/1684. Zeeuwse Bibliotheek.
Afb. 10. Titelpagina van de catalogus van de bibliotheek van de Middelburgse 'Chirurgyns
Ontleed-Kamer', Middelburg 1746. Zeeuws Archief, Verz. Verheije van Citters.
hoek dat deed, heeft ook De Heyde zijn apparatuur vermoedelijk zelf gemaakt.
Een beknopte handleiding hoe dergelijke kleine 'vergrootglazen' met behulp van
een kaars uit stukjes spiegelglas gemaakt konden worden, was bijvoorbeeld in 1680
door de in Middelburg opgegroeide Steven (ook wel: Stephanus) Blankaart gepu
bliceerd in diens nieuwe tijdschrift Collectanea medico-physica.m Blankaart, op zijn
beurt, had deze methode weer gehoord van de instrumentmaker Nicolaas Hartsoe-
ker, een ienzenslijper die onder meer bij Antony van Leeuwenhoek in de leer was
geweest. Hoe dan ook, De Heyde ontwikkelde bij zijn microscopisch onderzoek
eigen technieken, die hem in staat stelden om stromend bloed in een levend prepa
raat waar te nemen, iets wat bijvoorbeeld Van Leeuwenhoek nooit is gelukt.104 Ook
moet De Heyde beschouwd worden als een pionier op het gebied van de studie van
botvorming. De medisch historicus Leonard Peltier Iaat de experimentele bestude
ring van osteogenesis zelfs beginnen met De Heydes in 1682 gepubliceerde werk
over botvorming bij kikkers.105
Samenvattend mag dus worden geconcludeerd dat uit de kring van mensen rond
de Middelburgse anatomiekamer inderdaad wetenschappelijk werk van substantie
is voortgebracht. Vanuit dat perspectief kan het Middelburgse anatomisch theater
dus zeker worden aangemerkt als lokaal 'centrum van kennis en wetenschap'.
