136
THEATRUM ANATOMICUM
103 S. Blankaart, Collectanea medico-physica 1 (1680) afl. 3, 200-201.
104 Lindeboom, 'De Heide'.
105 L.F. Peltier, Fractures. A history and iconography of their treatmentSan Francisco 1990,
211. De Heyde publiceerde over de botvorming bij kikkers in zijn 'Ontleed- Genees- en
Heelkundige Observatien of Waarnemingen', opgenomen achter in zijn Nieu Ligt83
e.v.
106 Afgezien van Johannes Goedaert hadden twee andere kunstschilders een (kleine) link
met de Middelburgse chirurgijns: de kunstschilder Dirk van Delen (1605-1671) was
de schoonvader van chirurgijn Samuel Boone, en de kunstschilder en kunsthandelaar
Laurens Bernard of Bernaerts (een leerling van Frangois Ryckhals) schonk een van de
anatomische boekwerken in de collectie van de chirurgijns.
107 Naam-register der Boeken vereert aan de Chirurgyns Ontleed-Kamer der Stad Middelburg
Middelburg 1746, ZA, FA Verheye van Citters, inv.nr. 54b. Exemplaar ook in UBA.
108 W.S. Unger, Geschiedenis van Middelburg in omtrekMiddelburg 1954, 19662, 70.
109 In dit verband is het opmerkelijk dat ook de in de tweede helft van de achttiende eeuw
aangelegde bibliotheek van het chirurgijnsgilde te Leeuwarden een vergelijkbaar 'geleerd'
karakter had. Dit betreft de enige andere Nederlandse chirurgijnsbibliotheek waarvan
nog een catalogus (uit 1820) met 232 boeken bewaard is gebleven. Vgl. M.J. van Lie-
burg, 'Het Collegium Medicum te Leeuwarden', in: J. van Sluis (red.), PBF. De Pro-
vinsjale Biblioteek fan Frysl&n. 150jaar geschiedenis in collectiesLeeuwarden 2002, 81 -86,
en de catalogus op internet: http://home.wanadoo.nl/mpaginae/CM/colmedis.htm.
110 Zie: C.P. Burger Jr., 'Oude Hollandsche zeevaart-uitgaven: het groote zeekaartboek van
Govert Willemsz', Tijdschrift voor boek- en bibliotheekwezen 9 (1911) 69-79.
111 J.F. Helvetius, Amphitheatrum physiognomies medicum. Dat is Schouw-plaets der medi
cinale gesicht-konst (1664) was geschonken door Frangois van Bergen 'gezegt Monta-
nus', de zoon van een Middelburgse predikant, die fortuin had gemaakt als koopman en
bewindhebber van de West-Indische Compagnie. Zijn grafzerk uit 1670 was tot 1940 in
de Nieuwe Kerk voorhanden.
112 Vgl. R. Krul, 'Jean Frédéric Helvetius et sa familie', Janus. Archives internationales pour
l'histoire de la médecine 1 (1897) 564.
113 Zie ook de discussie aangehaald in noot 66.
114 Vgl. hierover nader: Zuidervaart, 'De Mey', 26-27.
115 Dit geheel in tegenstelling tot de veronderstelling geopperd door Van Berkel in 1989,
in een essay over Zeeuwse wetenschapsbeoefening in de zeventiende eeuw. Zie: K. van
Berkel, 'Inventiviteit zonder continuïteit: het raadsel van de Zeeuwse wetenschap in de
zeventiende eeuw', Nehalennia 75 (1989) 47-56. Van Berkel maakte zijn opmerkingen
naar aanleiding van het verschijnen van de congresbundel Worstelende wetenschapwaarin
onder meer was opgemerkt dat een aantal markante Zeeuwse botanici uit de zeventiende
eeuw slechts weinig met elkaar in contact zouden hebben gestaan.
116 Behalve talloze herdrukken van werken uit de zeventiende eeuw (Herls, Gruiwardt, Van
de Voorde en Verbrugge) verschenen in de achttiende eeuw ook een aantal chirurgijns
leerboeken van de hand van de Middelburgse chirurgijn Jan Kouwenburg (ingetreden in
gilde 1706; overl. 1731), waaronder diens veelvuldig herdrukte Zeechirurgie ofMatroosen
troost in zeer veel gebreken, den zeeman overkomendeMiddelburg 1721. Dit boek werd
ook in het Japans vertaald door Nankö Yoshio als: Jan Kouwenburg, Shin yaku Oranda
naigai yöhö, Eirakuya Töshirö, 1820. Van de Middelburgse lector Aarnoudt Helvetius
verscheen bovendien diens driemaal herdrukte Korte ontleedkunde van het geheele men-
schelyk lichaam in vragen en antwoordenMiddelburg 1727.
117 Everaerts' onderzoekingen werden overigens in 1686 gebundeld en heruitgebracht onder
de titel: Cosmopolitae Historia Naturalis, comprehendens Humani Corporis Anatomiam,
Anatomicam delineationem, ab ipsisprimis Foetus rudimentis in UteroLeiden 1686.
118 Ruestow, The microscope in the Dutch Republic, 291noot 61
119 John Ray, Travels through the Low Countries [1663], London 1738, 9, 19, 25 en 32.
