28
ZEEUWSE MEISJES
43 MvJ 3-4-1862, nr. 146.
44 PG Groningen aan MvJ 9-7-1874, nr. 773, exh. 11-7-1874, nr. 14 (bij stukken die
beginnen met brief MvJ 25-8-1874, nr. 103 aan de minister van Financiën, terug 6-10-
1874, exh. 8-10-1974, nr. 17).
45 http://www.bedandbreakfastnijmegen.com/w36/tekst.html (6-4-2010).
46 Het Utrechts Archief, Archief van de gevangenis voor jeugdige vrouwelijke veroordeel
den, 1858-1897, tevens huis van verbetering en opvoeding voor meisjes, 1858-1888,
vervolgens rijksopvoedingsgesticht voor meisjes te Montfoort, 1888-1909, Zeist, 1909-
1950, en Nijmegen, 1950-1975, inv.nr. 321: 'Beknopte biographie' van de meisjes in de
gevangenis, tevens huis van verbetering en opvoeding. We vinden hierin gegevens over
482 meisjes (975 blz.), onder wie Maria en Geertje Bek (nrs. 299 en 300). In een uitvoe
rige en gedetailleerde scriptie uit 1979 wordt aan deze interessante bron ruim aandacht
besteed (overigens niet aan de zusjes Bek). Zie Lian Marijnissen, 'Naar een gedwongen
opvoeding. Achtergrond en geschiedenis van jeugdgevangenis en opvoedingsgesticht
voor meisjes, Montfoort 1859-1905', scriptie KU Nijmegen 1979 (geraadpleegd bij het
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, nr. Bro 527/8 fol; met dank aan
Tineke Faber). Marinus komt eind 1969 bij zijn opa en oma terecht (zie de volgende
noot); zijn zusjes worden in 1870 aan de zorg van hun oma toevertrouwd. Voor dit ver
schil zijn verschillende verklaringen denkbaar. Dat is niet nader bekeken.
47 Tot het gezin Bek-Verzeeuw (ook: Verseeuw) behoorden Jacobus Bek (geb. Heinkens-
zand, 8-3-1823; woont in 1892 in Goes, in 1895 in Steenbergen) en Sara Verzeeuw (geb.
Hoedekenskerke 7-6-1832, overl. 25-1-1864), en hun drie kinderen Marinus, Maria en
Geertje (geboren in de gemeente Baarland op respectievelijk 27-7-1875, 28-2-1859 en
10-2-1863 en op die geboortedagen zelf in Kwadendamme gedoopt). Marinus wordt
eind 1869 ondergebracht bij zijn grootouders Verzeeuw-Kleinputte te Hoedekenskerke
(doorhaling van de desbetreffende inschrijving in het bevolkingsregister krachtens KB
van 20 juli 1879, Staatsblad. 144, betreffende de zesde algemene tienjarige volkstelling),
is in 1881 achtereenvolgens werkzaam in Goes, Hoedekenskerke en Arnemuiden, trouwt
in 1898 te Middelburg met Maria van Steene (echtscheiding op haar verzoek uitgespro
ken door rechtbank Middelburg in 1905; woon- of verblijfplaats van Marinus onbe
kend), in 1920 inschrijving in bevolkingsregister na terugkeer uit Frankrijk. Hij overlijdt
op 17-11-1924 en wordt begraven in Kwadendamme. Maria Bek overlijdt op 6-5-1892,
Geertje op 22-2-1937, evenals haar zuster te Rotterdam. Geertje Bek trouwt in 1895
te Rotterdam met Jacobus Dut (geb. Rotterdam 1-10-1870, overl. aldaar 27-4-1945).
In 1890 hebben ze een kind gekregen. Een tweede kind, dat de voornaam van Geertjes
vader (en die van haar latere echtgenoot) én de voornaam van haar broer draagt, overlijdt
al na een halfjaar. Na hun trouwen komt er nog een kind met die namen en op zijn minst
nog vier andere kinderen. Jacobus Dut heeft in 1887 voor acht jaar dienst genomen als
marinier 3e klas. In 1889 wordt hij tot marinier 2e klas bevorderd. Hij moet echter terug
naar zijn vorige rang nadat hij ongeoorloofd afwezig is geweest. In de periode augustus
1890 tot januari 1893 dient hij op verschillende schepen in Nederlands-Indië. Later in
1893 wordt hij tot drie maanden militaire detentie veroordeeld, opnieuw wegens onge
oorloofde afwezigheid. Voor de derde keer gebeurde dit in juni 1894. Eén jaar militaire
detentie krijgt hij nu, wegens - zoals het officieel heette - 'desertie in tijd van vrede, door
langer dan 8 dagen boven zijn verlof van zijn huis en garnizoen afwezig te zijn, zonder
de reden van zijn afwezigheid ten genoegen des rechters te bewijzen Deze straf
eindigt op 12 juni 1895. Op die dag gaat het tevens verleende oneervol uitslag in en de
ontzegging, voor vijf jaar, van het recht bij de gewapende macht te dienen. (Bron: Nati
onaal Archief, 2.12.01: Stamboeken mariniers, inv.nr. 43, inschrijvingsnummer 16895.
Ik dank dr. Jaap Toes, die dit alles in 1996 voor mij heeft uitgezocht.) Twee maanden
later treden Jacobus en Geertje in het huwelijk.
Het merendeel van deze gegevens werd in het begin van de jaren negentig verzameld
in een aantal Zeeuwse archieven, het Rotterdamse gemeentearchief, en in het Centraal
