37
De latere sociaaldemocratische wethouder van Amsterdam, Florentinus Marinus
Wibaut had zijn wortels in Zeeland. Zijn wieg stond in Vlissingen, waar hij ook de
lagere school doorliep. Na zijn studietijd aan de katholieke kostschool in Rolduc en
de openbare handelsschool in Amsterdam keerde Floor Wibaut terug naar Zeeland.
Zijn vader had voor hem een betrekking geregeld bij de Middelburgse houthandel
Alberts. Wibaut ging in Middelburg wonen en leerde er zijn latere echtgenote,
Mathilde Berdenis van Berlekom, kennen. In 1904 verhuisde het echtpaar met hun
vier kinderen naar Amsterdam. Wibaut zou zich hier ontwikkelen tot de vermaarde
politicus, die tot op de dag van vandaag wordt beschouwd als een voorman van
de sociaaldemocratische gemeentepolitiek. Wibauts politieke erflaters beschouwen
hem als een van de grondleggers van het 'wethouderssocialisme', dat als de kern
van het erfgoed van de sociaaldemocratische beweging in Nederland wordt gezien.
Socialistische wethouders als Salomon Rodrigues de Miranda en Wibaut zetten
zich in het interbellum in voor emancipatie en lotsverbetering van de arbeidersbe
volking. Volkshuisvesting, gezondheidszorg, onderwijs en cultuur waren de speer
punten van hun beleid.1
Sociale bewogenheid en politiek optreden waren Wibaut met de paplepel ingego
ten. Zijn vader, een katholieke scheepsreder en handelaar uit Vlissingen, zat in de
Vlissingse gemeenteraad. Zijn oudste zoon Frans zou hem daarin opvolgen. Bei
den namen progressieve standpunten in. Ze kwamen op voor de belangen van de
arbeiders en armen. Vader Florentinus Wibaut zette zich ook persoonlijk in voor
de ondersteuning van behoeftigen. Hij was betrokken bij de armbedeling en lid,
later voorzitter, van het rooms-katholieke arm- en weesbestuur in de havenstad.
De familie Wibaut (vader Florentinus en de zonen Frans en Clemens) behoorden
tot de rijkste Vlissingers. Allen combineerden een zakelijke carrière met politiek-
bestuurlijke functies en activiteiten die voortkwamen uit sociale bewogenheid.2
Zoon Floor zou in Middelburg en later in Amsterdam aan deze familietraditie
gestalte geven.
Floor Wibaut ontwikkelde zich in Middelburg tot een veelzijdig man. Hij was een
gedreven handelsman en directeur van een relatief grote onderneming in deze stad.
Hij verkeerde in een liberaal, burgerlijk milieu, maar ontwikkelde tegelijkertijd
socialistische ideeën. Dat deed hem in 1897 besluiten lid te worden van de Sociaal-
Democratische Arbeiderspartij (SDAP). Wibaut ijverde met zijn vrouw Mathilde
ook voor verbetering van de bestaansvoorwaarden van de arbeidersbevolking. Zij
behoorden tot de initiators van diverse verenigingen op dit terrein. Ook op het
gebied van de vrouwenemancipatie lieten zij in de Zeeuwse hoofdstad hun sporen
achter.
In dit artikel wil ik nagaan op welke wijze de Wibauts in Middelburg een poli
tiek en maatschappelijk vernieuwingsproces initieerden. Welke bijdrage hebben
de Wibauts geleverd aan ontwikkelingen op politiek en maatschappelijk terrein
in de toenmalige Zeeuwse samenleving? In het navolgende zal ik eerst ingaan op
Wibauts zakelijk functioneren. Vervolgens zal ik de activiteiten belichten die hij en
zijn vrouw op politiek en maatschappelijk terrein in Zeeland ondernamen. In de
artikelen van Jan Zwemer en Johan de Koning die op dit artikel volgen, worden
twee aspecten van Wibauts functioneren uitgelicht. Jan Zwemer gaat in op de poli
tieke activiteiten van Wibaut en vooral op zijn pogingen om in de Middelburgse
