WIBAUT EN ZEELAND
45
Met al die kennis en zijn socialistische overtuigingen gaf Wibaut vorm aan de
wereld waarin hij verkeerde: zijn huwelijk en gezin, de houthandel en de (gemeen-
tejpolitiek. In alles zocht hij een weg om zijn idealen in verbinding te brengen met
de praktijk. Hoewel hij een grote verantwoordelijkheidszin aan de dag legde voor
de Middelburgse houthandel, koos hij er uiteindelijk voor om naar Amsterdam te
gaan omdat hij verwachtte daar meer voor de sociaaldemocratische beweging te
kunnen betekenen. De schaal van Middelburg was daarvoor te klein. Een relatief
dunbevolkte plattelandsregio met kleine steden, die voornamelijk functioneerden
in dienst van hun achterland, bood wel mogelijkheden tot vernieuwing, maar de
marges waren relatief smal. Zoals Wibaut zelf al constateerde was het voordeel van
de kleine schaal dat er direct contact mogelijk was tussen progressieve intellectu
elen en het object van hun vernieuwingsijver: de arbeidersbevolking. De sociale
beweging die mede dankzij de Wibauts in Middelburg tot stand kwam, was er het
directe resultaat van. Op een dergelijke kleine schaal bleek het echter moeilijk om
een kritische massa te formeren die nodig was als draagvlak voor vernieuwingen.
Meerdere pogingen van Wibaut om in de Middelburgse gemeenteraad te komen,
mislukten. Uiteindelijk heeft het gebrek aan draagvlak bij Wibaut de doorslag gege
ven en is hij naar Amsterdam vertrokken.16
Amsterdam bood meer mogelijkheden, omdat het socialisme er kon rekenen op
bredere steun. Zijn financiële belangen schaadde hij er niet mee. Voor de houthan
del was Amsterdam een gunstige plek; Wibaut verkeerde er voor zijn verhuizing
al een dag in de week om zaken te doen. Amsterdam oefende sinds zijn studietijd
een grote aantrekkingskracht op hem uit. Het sprankelende culturele leven van de
grote stad trok hem aan en later zou hij schrijven dat de bekoring van Amsterdam
voor hem niet alleen lag in de oude binnenstad maar ook in de stadsuitbreidingen.
Wibaut volgde in zijn voorliefde voor Amsterdam zijn leermeester en vriend Tak,
die Amsterdam destijds had gezocht om de 'ruime omgeving'. De hoofdstad bood
een klimaat waarin vooruitstrevende politici en kunstenaars goed gedijden.17 Hoe
wel Wibaut zijn jeugd in Zeeland waardeerde om de wandelingen en rijtochten
over Walcheren, met alle natuurschoon, oude buitenplaatsen en volksvermaak die
hij daar ontmoette, wilde hij aan het eind van zijn leven niet graag voor Zeeuw
versleten worden: 'Zo groot is de bekoring van Amsterdam voor mij geweest en
gebleven, dat ik er bezwaar tegen heb voor Zeeuw te worden gehouden, hoewel dat
op zichzelf een voorrecht is. Ik voel mij veel meer Amsterdammer dan de meesten,
die er geboren zijn.'18
