POLITIEK KRACHTENVELD
51
linkervleugel, de Sociaal-Democratische Partij op, de voorloper van de Communis
tische Partij Holland.
Ook zou Wibaut zich in 1901 onderscheiden van een aanzienlijk deel van de Neder
landse socialisten, toen hij zich een tegenstander verklaarde van het plan om Enge
land economisch te boycotten vanwege de aanval op Oranje Vrijstaat en Transvaal
oftewel de Boerenoorlog. De effecten van zo'n boycot vond hij te onoverzienbaar
en een positief effect was helemaal niet gegarandeerd. Bovendien was onduidelijk
hoe men de boycot binnen Nederland algemeen kon maken. Hier sprak uiteraard
Wibaut de handelsman met zijn vele internationale contacten. Of hij ook bang was
dat bijvoorbeeld de steenkolenhandel van zijn broer Frans, die veel importeerde uit
Engeland, aan zo'n boycot ten onder zou gaan, weten we natuurlijk niet.
Wibaut en de radicalen
Een andere groep in het politieke krachtenveld van de jaren 1890 was die van de
vooruitstrevende liberalen, een stroming die minstens zo sterk als het socialisme in
opkomst was. De stroming was in 1888 ontstaan in Amsterdam en was in de jaren
1890 bekend als de beweging van de 'radicalen'. Verschillende van de vrienden van
Floor Wibaut sympathiseerden met deze radicalen, zoals P.L. Tak, die in 1883 uit
Middelburg naar Amsterdam verhuisde en later socialist werd. Een ander was de
Middelburgse advocaat mr. M.J. de Witt Hamer, die als spreker optrad voor arbei
dersverenigingen maar die zelf nooit lid werd van een socialistische organisatie.
Over die tijd rond 1890 met zijn bittere armoede en oprispingen van sociale onrust
schrijft Wibaut in zijn autobiografie: 'Men leefde met de stakingen, kleine en grote,
mee. Ook met de lotgevallen der slachtoffers. Het kweekte een mooie solidariteit.
Solidariteit van personen, die buiten de arbeidersbeweging stonden; sommigen
zouden er later inkomen, sommigen nooit. Maar toch voelden deze allen zo sterk
de noodzakelijkheid van de opkomende arbeidersbeweging, dat ze in het steunen
bij alle voorkomende moeilijkheden de voldoening hadden van zich solidair te voe
len met wat voor hen een mooie strijd was.'
In die tijd was de Middelburgsche Courant vooruitstrevend liberaal en dat blijkt bij
voorbeeld wanneer we de berichtgeving volgen over de verdediging door Wibaut, in
een landelijk blad, van drie veroordeelden te Appelscha. De redactie schrijft begin
1893 dat 'tegenwoordig tot in het belachelijke, het kleingeestige, ja op te betreuren
wijze socialistische sprekers worden vervolgd, en in vergelijking met anderen die
vrij wat erger deden, veel te zwaar worden gestraft voor gesproken woordenwaarover
men beter deed de schouders op te halen'. De Vlissingsche Courant haalde dit citaat
aan onder betuiging van haar afkeuring. Het blad van de Vlissingse liberalen vond
de Middelburgsche Courant veel te mild over Wibaut en zijn medestanders in de
sociale kwestie. 'Zijdelings partij trekken' was het en dus helemaal fout.
'Het radicalisme', zou Wibaut later schrijven, 'was in zijn bloeitijd en trok alles
aan wat modern en democratisch dacht.' Dit was het milieu dat Floor en Mathilde
Wibaut in zekere zin vaarwel zeiden toen ze in oktober 1897 ervoor kozen om lid
van de SDAP te worden. Het is bekend dat Wibaut deze stap lang heeft uitgesteld
en dat hij door anderen eigenlijk al vóór dat moment als een SDAP-aanhanger
werd beschouwd. Zo meldden kranten in Holland en in navolging daarvan ook de
