Besluit
POLITIEK KRACHTENVELD
55
Over Wibauts gevoelens ten opzichte van zijn stads- en standgenoten zijn we door
dit verhaal eigenlijk niet veel nieuwe elementen op het spoor gekomen. In elk geval
wordt het feit dat men elkaar over en weer kende nog eens geïllustreerd. Maar
interessanter is dat er ook van de kant van een deel van de liberalen nog lang, ten
minste vijf jaar na Wibauts toetreden tot de SDAP, affiniteit ten opzichte van hem
bestond. Om welk deel van liberaal Middelburg ging het dan wel?
Wanneer we naar de leeftijden kijken van degenen die Wibaut kandidaat wilden
stellen voor de raad, dan komen we uit bij leeftijdgenoten: Wibaut was van 1859,
Baans van 1861, Boasson van 1862 en Hioolen nog jonger, van 1870. In 1901
waren de eersten rond de veertig, de laatste net dertig. Jonkies in die tijd voor
politieke kringen, zeker onder liberalen. Hun maatschappelijke positie was relatief
bescheiden: een kuiper, een joodse groothandelaar in textiel en een aankomend
notaris. Tegen de conservatievere liberalen in Middelburg konden zij niet op, maar
het verschil in sterkte tussen de twee stromingen was maar klein althans bij de
politiek actieve liberalen die de kiezersvergaderingen bezochten.
Middelburg had dus wel een zekere voedingsbodem voor vooruitstrevendheid,
alleen was het voor de SDAP een kwestie van helemaal vanaf nul beginnen. In de
gemeenteraad zaten elf liberalen, vier ARP'ers en twee CHU'ers. Maar ook deze
confessionele groepen waren niet uitsluitend gekant tegen het arbeidersbelang. Ten
minste een kwart van de SDAP-stemmers in het arbeidersdistrict van de stad, Dis
trict Drie, was afkomstig van kiezers die bij de herstemming in 1899 ARP stem
den.
Uiteraard is een voedingsbodem nog niet hetzelfde als een milieu waarin je je thuis-
voelt. In zijn memoires schreef Wibaut dan ook dat hij zijn schoonvader gelijk
moest geven, toen die zei dat het werk in de Middelburgse raad niet erg belangrijk
zou zijn. Wibaut was in de stad natuurlijk ook al actief buiten de raad om in het
verenigingsleven - zijn vrouw Mathilde was dat nog meer dan hijzelf - en in de
volkshuisvesting. Hij verdiepte zich ook pas in de gemeentepolitiek toen hij in
1905, dus al in Amsterdam, ja zei op het verzoek van P.L. Tak om redacteur te
worden van het SDAP-blad De Gemeente.
Wibauts vertrek naar Amsterdam was bedoeld om dichter bij het centrum van
de socialistische beweging te zitten en vermoedelijk was die aantrekkingskracht zo
groot dat Wibaut ook als hij in 1901 wel raadslid was geworden, die stap had
gemaakt. Middelburgers beseffen vermoedelijk ook niet wat voor sterke positie hun
stadgenoot op dat moment al in de SDAP bekleedde. Maar een verkiezing van
Wibaut in 1901 had wel een boeiende drie jaar durende raadsperiode opgeleverd,
lijkt me. Daar stond de persoonlijkheid van deze socialist en arbeidersvriend borg
voor.
