Gevelsteen in hel hospitaal van Brieiie (collectie Gerard van der Wal)
Vroege middeleeuwen
Laten we tie situatie bezien van de vroege middeleeuwen op de kop van Schouwen.
De kop van Schouwen was in ontwikkeling vanuit de zeer oude nederzetting Burgh.
Voor 1150 telde men de parochies en ambachten Burgh (in 1090 gesplitst in Burgh
en Haamstede), Renesse en Koudekerke, Brijdorpe en Zuidkerke. Spoedig gevolgd
door Welland, Eikerzee, Ellemeet (alle gesticht tussen 1150-1200). Kerken werden
gesticht in Haamstede en Burgh (900-1000). Bezien we de kasteelbergen, dan
kunnen we melden dat er rond 800 bergen bestonden in WesterschouwenBrijdorpe,
Noordwelle (3) en Zuid Welle. In 1200 telde men de volgende kasteelbergen
Klaaskinderen, Duivendijke (2), Looperskapelle, Kerkwerve, Ellemeet (2) en
Nieuwerkerk(33). Het zal in dit gebied zijn waar de Van Catsen hun oergebied
hadden, met name het gebied van Elle-meet en Noord Welle en liggende in het
oudste gebied van de Graaf van Holland. De Vrieze noemt de hofstede Welland de
plaats waar vroeger het steenhuis van Wellant zou hebben gestaan. Het landgoed en
buiten De Helle zou dat niet zijn, maar de hofstede zou wel behoren tot het vroegere
landgoed De Helle. Er zouden bij de hofstede door een voormalige eigenaar
fundamenten en zelfs restanten van een ronde hoektoren teruggevonden zijn. Ook
andere auteurs hebben hier een mening over, maar dat het bestaan heeft en gelegen
was in Noord Welland (Westambacht), dat wordt door niemand weersproken. Wij
vinden het steenhuis vermeld als het verkocht wordt door de toenmalige Graaf Jan
I van Holland (1297-1299) aan Willem Clauwaerde, burger van Brugge, ter voldoening
van zijn schulden (34). Waarschijnlijk behoorden de toenmalige eigenaren tot de
opstandige Zeeuwse adel die daardoor hun goederen verloren. En het vermoeden
is dat dit de Heren van Welland waren (geparenteerd aan Van Burgh).
13
