December 1944
Op aanwijzing van Straayer en Rademaker bombarderen de geallieerden de haven
van Burghsluis en verwoesten de daar -mogelijk voor "the Battle of the Bulge'
gereedliggende- twaalf eenmanstorpedo's zonder deze keer verdere schade aan te
richten onder de bevolking. Op 2 december dwingen de Duitsers alle nog in Bruinisse
aanwezige bewoners acuut te voet in de koude donkere nacht te evacueren met
achterlating van vrijwel al hun bezittingen. Na een barre tocht vindt het merendeel
van deze burgers een onderkomen in de buurt van Renesse. Op 3 december
verordonneert de Duitse commandant van het eiland dat alle mannen tussen
zeventien en veertig jaar zich moeten melden ter gemeentesecretarie voor vertrek
naar en tewerkstelling in Duitsland. Hans Verseput duikt onder op Kijkuit, een
boerderij in Zonnemaire omgeven door water. De bewoners (de familie Deïst)
mochten daar blijven vanwege hun schapen. De verschillende gemeentesecretarieën
in westelijk Schouwen wordt bevolen hun bevolkingsregister dezelfde avond bij de
Duitsers in te leveren. Deze laatste drie Duitse maatregelen zijn waarschijnlijk
veroorzaakt door de acties van de ondergrondse, de onrust onder de Armeniërs, de
geslaagde raid van de geallieerden op Bruinisse en de mislukte Duitse raid op
Noord-Beveland. De tweede man van de OD, ingenieur Minkema, stuurt een bericht
naar de geallieerden:
"Geheel Duiveland ontruimd. De drie in Duiveland ondergedoken lucht-
landingsmannen, zullen dan moeten verhongeren, daar bevolking, welke
hun tot nu toe voorbeeldig voedde, is weggevoerd en Duiveland is
afgesloten. De OD verzoekt nu zeer dringend aan de geallieerden om
met zeer veel spoed in te willen grijpen. Ook onze berichtgeving zal
vanzelf eindigen als wij worden weggevoerd.
De geallieerden bieden aan om op 6 december een boot te sturen naar een afge
sproken punt, de dijk tegenover het einde van de Boerenweg ten zuidwesten van
Zierikzee, om die mensen van het eiland af te halen die door de Duitsers gezocht
worden.
Het bevolkingsregister van Zierikzee is begin 1944 door de burgemeester en de
gemeentesecretaris van Zierikzee meegenomen naar Kloetinge, Zuid-Beveland.
Politieman Schelfhaut, gemeentesecretaris Lazonder, WM. Boot, Padmos, Evertse,
Stoel en Van den Hoek hebben het bevolkingsregister van Renesse laten verdwijnen,
iets waarover de Duitsers zeer verbolgen zijn. Luister ook naar het interview met
Leendert Evertse", vermeld in de bibliografie. Lazonder, vrouw en zoon duiken
onder. Zo ook Padmos, Boot, Van den Hoek, Stoel en Evertse. De laatste drie roeien
naar de geïnundeerde boerderij van Klompe in Serooskerke. Na 10 december komen
ze te voorschijn als de moeder van een van hen door de Duitsers in hechtenis
genomen is. Alle drie ontkennen iets te maken te hebben met het verdwijnen van
het bevolkingsregister van Renesse. Schelfhaut pretendeert dat hij niet begrijpt hoe
het bevolkingsregister van Renesse zo maar opeens verdwenen kan zijn. Zeventien
mensen op het eiland worden geselecteerd voor transport naar bevrijd gebied: twee
ondergedoken geallieerde piloten Bernard Black en Philip Hudson, de Nederlandse
commando in Engelse dienst De Leeuw, de Armeniër Jork Mikiniejan, het echtpaar
Wisse uit Brouwershaven, M. de Glopper, Van der Beek, Van der Bijl, WM. Boot, de
twee gebroeders Jonker, Van der Klooster, Oudkerk, C. Lazonder, Verhoef en
Padmos. De Glopper is een student, die geweigerd heeft de loyaliteitsverklaring te
tekenen, hij houdt zich, met medeweten van alleen de dokter, krankzinnig. Hij staat
in Renesse bekend als de 'gekke geitenhoeder'. Jan Stevense, waarschijnlijk geïnfor-
89
