en de zee met het getij een eind de
rivier op drong, daar is het water nu
gevangen in verschillende bekkens.
Al die afzonderlijke deltawateren ver
tonen wel een natuurlijk mankement.
Blauwalgen, zandhonger, chemisch
slib. zuurstofloosheid, stinkend zee
sla, het zijn termen waarmee iedereen
in meer of mindere mate vertrouwd
is. En omdat we nu meer dan enkele
decennia geleden op en langs het
water recreëren, ervaren we de
mankementen meer dan vroeger als
probleem. Ze zijn negatief vanuit toe
ristisch oogpunt en verlagen boven
dien de woonkwaliteit van de regio.
Kortom, de slechte waterkwaliteit is
ook een economisch probleem.
Volkerak-Zoommeer
weer zout
Het hart van de delta is het Volkerak-
Zoommeer. Dat speelt dan ook een
sleutelrol in het weer gezond maken
van de delta. De Volkerakdam sloot
in 1969 het Volkerak af van het
Hollandsch Diep. In 1987 volgden
de Philipsdam en Oesterdam, die de
Oosterschelde flink verkleinden en
waarmee het Volkerak-Zoommeer
als afgesloten deltawater ontstond.
Het meer kreeg zoet water voor de
landbouw. Maar na een kleine tien
jaar ging het mis. Het water was
inmiddels zo rijk aan voedings
stoffen dat zich op grote schaal
blauwalgen vormden. Sindsdien
treedt elk jaar wel een blauwalgen-
bloei op. Onderzoek wijst uit dat
alleen zout met een klein getij het
meer weer gezond kan krijgen. Dat
moet dan gebeuren door het deels
herstellen van de verbinding met de
Oosterschelde. d.m.v. doorlaatmid-
delen, zoals in de Zandkreekdam
tussen Oosterschelde en Veerse Meer.
Voorwaarde is wel dat er vooraf
alternatieve zoetwatervoorziening
geregeld is voor alle gebruikers van
het zoete water uit het Volkerak-
Zoommeer. Bovendien mag er
niet teveel zout water richting het
Hollandsch Diep lekken. Dat laatste
is momenteel in onderzoek, zodat het
werkelijke besluit over de verzilting
van het Volkerak-Zoommeer waar
schijnlijk pas in 2011 genomen zal
worden. Een voordeel van de koppe
ling met de Oosterschelde is dat het
Volkerak-Zoommeer efficiënter benut
zal kunnen worden voor de water
berging. omdat het waterpeil bij een
naderende golf rivierwater decimeters
kan worden verlaagd. Ook de afvoer
nadien wordt een stuk eenvoudiger.
De overige deltawateren
Het Veerse Meer is al genoemd
als voorbeeld voor het Volkerak-
Zoommeer. Sinds 2004 staat het
Veerse Meer weer in direct contact
met de Oosterschelde via een door-
laatmiddel in de Zandkreekdam. Het
resultaat is verbluffend. Enkele weken
na de opening was de waterkwaliteit
al tot aan de Veerse Gatdam verbeterd.
Sindsdien is de toestand stabiel goed.
Een belangrijk besluit is het op een
kier zetten van de Haringvlietsluizen,
waardoor zeewater weer het
Haringvliet in kan stromen en de
scherpe overgang tussen zoet en
zout water wordt verzacht. Eind dit
jaar treedt de maatregel in werking.
Voordeel van de sluizen is dat ze
gesloten kunnen worden, bijvoor
beeld bij lage rivierafvoer. zodat de
zoutgrens gecontroleerd kan worden.
Het Grevelingenmeer kent zijn eigen
probleem: 's zomerse zuurstofloos
heid aan de bodem. Nadat er vorig
jaar een verkenning is uitgevoerd
naar de mogelijkheden hier wat
aan te doen, bestudeert men sinds
kort of koppeling met het Volkerak-
Zoommeer extra voordelen biedt.
De Oosterschelde kampt met een
lastiger probleem: het kreunt onder
de zandhonger en men onderzoekt
momenteel of de erosie van de platen
kan worden beperkt door er zand
op te spuiten. De omstandigheden
voor de schelpdiervisserij lijken wel
te gaan verbeteren wanneer de ver
binding met het Volkerak-Zoommeer
wordt hersteld.
Voor de Markiezaat en de
Binnenschelde wordt nagegaan of
het wenselijk is ze aan te takken aan
het Volkerak-Zoommeer wanneer dat
weer zout wordt en op welke manier
dat kan bijdragen aan de ontwikkel-
mogelijkheden van Bergen op Zoom.
Alleen de Westerschelde onttrekt zich
enigszins aan de studies, omdat daar
voor al zoveel in samenspraak met
Vlaanderen is afgesproken.
Al met al wordt er dus druk gewerkt
aan en gestudeerd op de deltawa
teren'. Voor de veiligheid, voor de
natuur, voor de portemonnee en voor
ons deltalandschap.
Landschappelijke
aspecten
Het voorgaande beschrijft de veilig
heid en gezondheid van de delta.
Maar de deltawateren zijn ook ons
landschap. In onderscheidende zin
zelfs meer dan de dijken, akkers,
weekjes, boerenhoeves en kerktorens,
waaraan de meesten waarschijnlijk
denken bij 'landschap'. De lange
zichtbanen op het water leveren een
heel ander landschap op en bepalen
voor veel bezoekers meer het karakter
van ons landschap dan de landbeel-
den. Je kunt gerust stellen dat de del
tawateren de landschappelijke identi
teit van de delta bepalen. Ook om die
reden is het goed dat er gewerkt wordt
aan een veilige en gezonde delta.
Dr. VA. Klap is senior beleidsmedewer
ker water bij de provincie Zeeland en
eindredacteur van Zeeuws Landschap
1 Zie voor actuele informatie www.
zwdelta.nl
