w
Exoten en bos
Door: Elly Jacobusse, SLZ
Het begrip biodiversiteit krijgt de laat
ste tijd steeds meer aandacht. Over
het algemeen geldt: hoe groter de
verscheidenheid in levensvormen,
hoe veerkrachtiger en vitaler een eco
systeem. Je zou denken dat de komst
van'nieuwe'uitheemse soorten dan
ook wordt toegejuicht. Het vergroot
immers de biodiversiteit. Maar vaak is
dit juist niet het geval. Uitheemse soor
ten kunnen inheemse soorten die hier
van oudsher al voorkomen in de ver
drukking brengen en daarmee de
diversiteit juist omlaag brengen.
Vliegverkeer
Uitheemse soorten, ook wel exoten
genoemd, kunnen op allerlei manieren
hun intrede doen. Soms komen ze
onbedoeld via bijvoorbeeld vliegver
keer of ballastwater van schepen in de
natuur terecht. Maar het komt ook
voor dat ze doelbewust door mensen
geïntroduceerd worden. Soms blijkt
later dan dat deze soorten zich erg snel
kunnen verspreiden en de inheemse
soorten verdringen. Dit worden dan
ook wel invasieve exoten genoemd.
Ook door een steeds warmer klimaat
kunnen exoten zich vestigen. Niet alle
exoten hoeven zich overigens invasief
te gedragen. Sommige uitheemse en
inheemse soorten kunnen op dit
Amerikaanse vogelkers.
Foto: Ewoud Voogd.
moment naast elkaar voortbestaan,
maar het is niet zeker of dit altijd zo
blijft.
Exotenverordening
Sinds 3 augustus 2016 geldt voor
bepaalde schadelijke exotische soorten
een Europese exotenverordening. Deze
soorten staan op de zogenaamde
Unielijst en mogen niet verhandeld,
gekweekt, gehouden, getransporteerd
en geïmporteerd worden. De popula
ties die zich in de natuur bevinden die
nen bovendien verwijderd te worden.
Vaak zijn dergelijke soorten echter zo
hardnekkig datje meestal niet verder
komt dan bestrijden en het zo goed
mogelijk'in toom houden'.
Voorbeelden van invasieve soorten die
ook in Zeeland veelvuldig voorkomen
zijn de reuzenberenklauw en Ameri
kaanse vogelkers. Met name die laatst
genoemde soort wordt door medewer
kers en vrijwilligers van SLZ samen met
eigenaren zeer intensief bestreden op
de Kop van Schouwen.
Reuzenberenklauw is in de 19e eeuw
naar Nederland gehaald als sierplant.
Doordat de soort snel groeit in het
voorjaar en een gesloten bladerdek
heeft, worden inheemse soorten ver
drongen. De soort is in Zeeland vaak
te vinden in bossen, bosranden,
struwelen, bermen en waterkanten.
Bestrijding blijft lastig, maar wordt
door SLZ zo nu en dan gedaan middels
maaien vóór zaadzetting.
Concurrentie
Andere voorbeelden van invasieve
exoten zijn de zonnebaars en water-
crassula. De zonnebaars is een vissoort
die in de natuur terecht is gekomen
doordat mensen hun vijver of aquarium
wegdeden en de daarin levende vissen
uitweg boden in de natuur. Hij concur
reert inheemse soorten weg en eet o.a.
vissenlarven en amfibieën. Door het
uitzetten van snoeken en door water
partijen minder diep te maken kan
deze soort enigszins onderdrukt
worden. Ook de invasieve waterplant
watercrassula is er op een dergelijke
manier terecht gekomen. Andere
waterplanten worden overwoekerd en
wateren kunnen ongeschikt worden
voor amfibieën en vissen. Ook zuur
stofloosheid en verslechtering van
waterkwaliteit zijn bekende effecten.
Dominant
Om de Zeeuwse natuur te behouden is
het dus van groot belang om invasieve
exoten geen kans te geven en/of ze te
blijven bestrijden. Dit geldt ook zeker
voor kleine bosjes. Omdat de opper
vlakte van een klein bosje -de naam
zegt het al- niet groot is, is een eco
systeem sneller uit balans en hebben
invasieve exoten dus vaak nog meer
impact. Een invasieve exoot als de
Amerikaanse vogelkers heeft daar
snel de neiging om erg dominant te
worden. Het is belangrijk om te blijven
controleren op aanwezigheid van zulke
soorten en zo nodig in te grijpen.
SLZ kan daarbij helpen met advies of
ondersteuning in de uitvoering.
W 41-
14
rsir\NieuW-Haamstede.
I Fbfo^Ewoud Voogd.
Landschapsbeheer Zeeland Herfst 2020 Samenwerken aan ons cultuurlandschap
15
