-2^4-
Over Zeeuwse wagenmakers en hun verenigingen.
Afgaande op de inlichtingen van Job Fraanje beleefde de wagenmakerij in
Zeeland in het eerste kwart van deze eeuw haar bloeitijd. Dit kwam ook tot
uiting in de verenigingen, waarbij het merendeel der wagenmakers was aan
gesloten, verdeeld in plaatselijke en provinciale bonden, die op hun
beurt in de Landelijke Bond, waarvan het hoofdbestuur in Leiden gevestigd
was, hun centraal punt hadden.
Elk dorp op Zuid-Bevelandaldus Fraanje, - en dit gold voor geheel Zeeland -
had omtrent 1910-12 zijn wagenmaker, en soms meer dan één. Hier op 't eiland
waren er 33, waarvan zeker 28 lid waren van de Zuid-Bevelandse wagenmakers-
bond. Deze locale bonden werden verenigd in een provinciale Bond, die eens
in 't jaar in Middelburg of Goes bijeenkwam. De Landelijke bondsvergadering
had haar jaarvergadering in Utrecht, soms ook in Gouda. Ook thans bestaat
er nog een landelijke bond van carosserie- en wagenbouwers, voortgekomen
uit de verenigingen der boeren-wagenmakersTe Woerden bevinden zich de
notulen van deze oude bonden uit de bloeitijd der platte1ands-wagenmekerij
in Zeeland en elders.
Het aandeel der familie Fraanje in de Zuid-Beve1andse wagenmakerjj
Sinds de Elzasser Gillis Pieter Fraanje zich in 1767 als wagenmaker te
Borssele vestigde, hebben vier geslachten Fraanje in de wagenmakerij
aan de Ovenstraat 6 in die gemeente het ambacht beoefend. Op Gillis Pieter
volgde Jan Gil(lis). Kornelis Janszn., Pieter Fraanje. De laatste bezat
de zaak van 1889 tot 1925; hij was Job's vader, die hem in 1925 opvolgde,
nadat hij al jaren bij hem in de wagenmakerij had gewerkt.
Vele leden van de familie Fraanje hebben in andere dorpen van het eiland
het ambacht beoefend. Job's grootvader Pieter Janszn. werkte, eer hij
zich in Borssel vestigde, in HeinkenszandBaarsdorp, Biezelinge en op
Wissenkerke in Noord-Beveland; Joost Fraanje op Nieuwdorp, Kornelis Joostzn.,
op 's Heerenhoek, Kornelis Pieterszn. op Lewedorp. Diens broer, Willem Pie-
terszn., vestigt zich te Goes en schakelt om naar carosseriebouw.
Slechts één zoekt het elders in Zeeland: Gillis Janszn., zoon van Jan Gil-
(1i)s was wagenmaker op IJzendijke. Job's broer Kornelis Fraanje woont nog
altijd op Lewedorp. Hij heeft, meldt Job, een model boerenwagen van 1910 staan,
compleet met alle onderdelen, op schaal gemaakt.
Noord-Bevel and. Tijdgenoot van Job Fraanje is A. van der Hage, een goede
tachtiger, oud-wagenmaker te Kortgene. Hij vergeleek, op verzoek van zijn
zwager, ir. C.J.P. Rosier te Goes, onze medewerker, de lijst van onderde
len bij Fraanje's tekeningen, met de op Noord-Bevel and gebruikelijke namen,
zodat ook deze konden worden opgenomen.
Mocht dhr. van der Hage zich nog tijdgenoten herinneren in andere
