den. Voor de filosoof Leibniz was het in de 18e eeuw al moeilijker: de bibliotheek van Oxford telde al 25.000 banden. Van daag telt de grootste bibliotheek ter we reld, The Library of Congress in Was hington, 99 miljoen titels. Elke vijf jaar, zo wist Der Spiegel nog te melden, ver dubbelt het aantal gegevens, dat de mens met behulp van zijn 14 miljard hersencel len kan ordenen en daarmee tot nieuwe informatie kan verwerken. Frustraties en overspannenheid zijn hiervan het gevolg en ook daarvan zie ik de gevolgen gere geld voor mij. Het is toch een wonderbaarlijk verschijn sel dat de Tweede Wereldoorlog de ge moederen, niet alleen van de vakhistorici, na 50 jaar nog zozeer bezig houdt. Een verschijnsel dat zich overigens, om elk misverstand te vermijden, niet alleen in Nederland voordoet. De herdenking van het uitbreken van de Tweede Wereldoor log vijftig jaar geleden was bijvoorbeeld ook in Engeland de aanleiding voor een mediabonanza en het uitkomen van meer dan vijftig titels. Engeland is nota bene nooit bezet geweest - in Nederland kan men althans in de media soms enig ge noegzaam wentelen in het slachtofferschap waarnemen. Misschien kijken veel Engel sen met een soort jaloezie terug op het verleden, want voor hen was die periode tenslotte hun 'finest hour', alle debunkers als Clive Ponting, Paul Fussell of Tony Kushner ten spijt. Sindsdien is het met het Britse Empire immers alleen maar bergafwaarts gegaan. De Tweede Wereldoorlog betekende in Frankrijk een oorlog van Fransen tegen Fransen en kan moeilijk hun 'finest hour' genoemd worden. Het trauma van de nederlaag van 1940, toen leger en politiek op jammerlijke wijze faalden, blijft ook daar de gemoederen bezighouden. In Duitsland, de verliezer van de oorlog, blijven uit angst het verleden te 'verharm- losen' nog steeds boeken en documentai res uitkomen over wat de Duitsers de andere Europese volkeren hebben aange daan. De verhouding van de Duitser tot het nazi-verleden blijft een problematische en deze moeizame 'Vergangenheitsbewalti- gung' blijkt, getuige de publikaties die daar met de regelmaat van de klok over verschijnen, zelf weer een geliefd onder werp van onderzoek. Ook in andere landen en delen van de wereld blijft men maar over deze periode schrijven. In Amerika is er vooral een enorme hausse in Holocaust-studies waar te nemen, gedeeltelijk voortkomend uit te lang verdrongen schuldgevoelens over de hulp die niet geboden werd toen het nog kon. De Holocaust neemt daar de trekken aan van een cultus en staat centraal in het joodse bewustzijn. En de oorlog in Azië gaat men in het voetspoor van de historicus Christopher Thorne hoe langer hoe meer beschouwen als een racistische oorlog in tegenstelling tot de ideologische oorlog in Europa, waar sprake was van in ieder geval drie rivaliserende systemen waarvan er slechts een uitgesproken racis tisch was. Er is meer over de Tweede Wereldoorlog geschreven dan goed voor ons is. Dit is voor een historicus natuurlijk een vreemd standpunt. Moeten wij niet blij zijn met al die detailstudies over de NSB in Lunteren of het bioscoopbedrijf in de Tweede Wereldoorlog? Lacunes worden immers opgevuld, onderwerpen waar De Jong met forse pennestreken overheen schreef of die hij zelfs onberoerd liet, worden nu eindelijk behandeld. Het valt niet te ont kennen: nooit is zo'n korte periode uit de vaderlandse geschiedenis zo vlijtig bestu deerd door zoveel mensen. Maar krijgen wij door de microscoop almaar kleiner in te stellen ook een scherper beeld van die periode? Wordt door nieuwe detailaanvullingen ons inzicht ook verdiept? Zou het niet kunnen zijn dat door deze versplintering het beeld van het geheel vervaagt en verdrinkt in de de tails, waartussen het steeds moeilijker wordt een samenhang te ontdekken? De totstandkoming van vele publikaties over deze periode kan ik van nabij vol gen, omdat de auteurs tenslotte doorgaans op het instituut komen voor hun bronnen onderzoek. Na verloop van tijd ligt er dan een keurig geprinte scriptie op mijn bu reau; in het beste geval zelfs een boekje, want als je een scriptie uitgegeven wilt krijgen, maak je het meeste kans als je een onderwerp uit de Tweede Wereldoor log neemt. Regiostudies doen het daarbij bijzonder goed; ik weet niet hoe het met de verkoop van Van der Hams Zeeland- 6

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1990 | | pagina 8