VERDWENEN ZEEUWSE
GEBOUWEN
'DK TEMPEL' BIJ ZAAMSLAG
Jan J.B. Kuipers
Ten westen van het dorp Zaamslag in Oost Zeeuws-Vlaanderen heeft een
vestiging van de bekende geestelijke ridderorde der Tempeliers gelegen.
Aan deze plaats waren nog in de jaren zestig van onze eeuw volksverhalen
verbonden. Het complex, gelegen ten westen van de Groene Weg en juist
ten zuiden van de Terneuzense Straat, is nog te herkennen als een lichte
verhoging in het terrein; daaronder bevinden zich puin- en/of funderings-
resten.
Ter plaatse hebben eigenlijk dicht op- Door Gerard van Maelstede werden
een twee laatmiddeleeuwse complexen de tempelheren in 1282 begiftigd met
gelegen: 'de Tempel' en het Mariahos- landerijen tot opbouw van de Heilige
pitaal. De volksmond sprak dan ook Tempel te Zaamslag. Na opheffing van
van de 'grote' en de 'kleine Tempel'. de orde in 1312 kwamen de bezittingen
Over deze namen bestaat echter enige aan de verwante orde der Johannieters
verwarring; de Tempeliers zouden ook de Ridders van St.-Jan, later ook be-
een kasteel hebben bezeten in de na- kend als Maltezer Ridders,
bije VisscherspolderDe tempelhof was 11 gemeten groot.
Een boerderij ten zuiden van 'de Tem- Er stonden verschillende gebouwen,
pel' heet ter herinnering aan het o.a. een kapel. Ook werd er begraven,
groots verleden de Tempelhof. Op de In 1385 werd het complex voorzien van
topografische kaart van 1951 is deze een systeem van wallen en grachten
vermeld als 'de Kleine Tempel'. en een zware rechthoekige toren, voor
zien van schietgaten. Tijdens de op-
Sporen stand van de stad Gent tegen Philips
De Tegenwoordige Staat van Staats- de Goede in 1451 1453 werd het kas-
Vlaanderen (1751) meldt over Zaamslag: teel bij oorlogshandelingen zwaar be-
'Men hadt hier oudtyds eene Kommandery schadigd.
van de Orde der Tempelieren, welke Over de 16de-eeuwse lotgevallen van
naderhand aan de Ridders van Maltha het kasteel is weinig bekend. 'De Tem-
gegeven werdt. Niet verre van Zaam- Pel' ot wat daarvan restte viel met
slag, heeft men nog eenig Land, dat de wijde omgeving ten prooi aan de
den naam van den Tempel draagt.' militaire inundaties van 1584/85.
Ongeveer een eeuw later waren vol- De puinhopen werden in 1649/50 her-
gens publicist J. van der Baan nog dijkt in de Zaamslagpolder
sporen of restanten te zien van grach
ten, fundamenten en brugpalen, terwijl Vrijwel aanpalend lag in de late Mid-
bij vroegere 'opgravingen' munten uit deleeuwen het St.-Mariahospitaal. Het
de regeringsperiode van Karei V (1515- werd omstreeks 1300 of kort daarna
1555) en onderaardse kelders zouden gesticht. De Johannieters die het be-
zijn gevonden. heerden, hadden het vermoedelijk over-
26