MEDEDELINGEN VAN DE WERKGROEP HISTORIE EN ARCHEOLOGIE
Salzburger emigranten in Zeeland
Zevende voordracht lopend onderzoek
Op donderdagavond 27 april 1995 organiseert
de Werkgroep Historie en Archeologie
wederom een voordracht over een lopend
historisch onderzoeksproject. In deze zevende
voordracht zal de heer C.J. de Kruijter ingaan
op zijn onderzoek naar de Salzburger
emigranten in Zeeland.
In de jaren 1732 en 1733 zochten ruim 21.000
inwoners uit het toenmalige aartsbisdom
Salzburg een veilig heenkomen naar Pruisen,
de Verenigde Staten (Georgia) en Nederland
(Zeeland). In eigen land waren zij
blootgesteld aan zware vervolging, omdat zij
de rooms-katholieke (staats)godsdienst
verruilden voor de inzichten van de
Reformatie. De komst van de Salzburgers
naar Zeeland was vanuit Nederland geïnitieerd
en had mede tot doel de landbouw te
stimuleren. Deze initiatieven leidden tot twee
groepen 'Zeeuwse' Salzburgers.
De eerste groep arriveerde in 1732. De
stadsbesturen van Middelburg, Vlissingen en
Veere waren overeengekomen 350 - 400
personen uit Salzburg over te brengen naar
het eiland Walcheren. Uiteindelijk kwamen
maar 59 Salzburgers in Walcheren aan. zodat
de doelstelling, stimulering van de landbouw,
niet werd bereikt. Wel werd deze groep goed
opgevangen en begeleid en na verloop van tijd
waren deze Salzburgers geheel geïntegreerd in
de Walcherse samenleving.
De tweede groep, een kleine achthonderd
personen uit het bergdorp Dürnnberg, kwam
na een barre winterse tocht in 1733 in
Zeeland aan. Zij kwamen op uitnodiging van
de Staten-Generaal, mede ter bevordering van
de landbouw in het Vrije van Sluis. Deze
immigratie werd een mislukking: de
verschillen in de arbeid en
arbeidsverhoudingen bleken te groot en de
Zeeuwse koortsen eisten bovendien vele
slachtoffers. Na korte tijd vertrokken kleine
groepen Salzburgers naar elders waardoor er
in 1740 minder dan tweehonderd immigranten
over waren. Het ontstaan van de Evangelisch-
Lutherse Gemeente te Groede hangt direct
samen met hun komst.
In Nederlandse archieven zijn vele bronnen
over de beide Salzburgse emigraties naar
Zeeland te vinden. C.J. de Kruijter, van 1971
tot en met 1978 secretaris binnenland van de
Stichting Bestudering Geschiedenis Salzburger
Emigranten Nederland en thans
secretaris en archivaris van de generale
synode van de Gereformeerde Kerken in
Nederland, zal zijn onderzoek nader
toelichten. De hoofdvraag van zijn
naspeuringen is: Hoe ging het met de
Salzburgers in de eerste decennia na hun
aankomst?
Zoals bekend zijn de voordrachten lopend
onderzoek bedoeld om onderzoekers met het
publiek over hun historisch onderzoeksproject
van gedachten te laten wisselen. Tijdens de
bijeenkomst zal het publiek dan ook ruime
gelegenheid hebben voor vragen,
opmerkingen, suggesties en discussie. Ieder
die geïnteresseerd is in dit aspect van de
Zeeuwse historie wordt verwacht op
donderdag 27 april 1995 in Huize 's-
Hertogenbosch, Vlasmarkt 49-51,
Middelburg. De aanvang is om 19.30 uur en
de toegang is gratis.
J.H.F.S.
A. Teunis overleden
Woensdag 12 december 1994 overleed A.
Teunis (geboren in 1919) in zijn woonplaats
Middelburg. Na een periode in Indonesië en
een gevarieerde loopbaan als journalist en
uitgever vestigde hij zich in 1977 in Middel
burg. Aldaar nam hij de eindredactie van de
Encyclopedie van Zeeland op zich. Ook was
hij actief in het Zeeuwsch Genootschap, als
redacteur van het Zeeuws Tijdschrift en als
publicist van o.a. jeugdherinneringen aan
Vlissingen en Middelburg.
In de jubileumbundel Omzien en rondblikken.
100 keer Nehalennia blikte de heer Teunis
terug op de Encyclopedie-periode, hetgeen
boeiende, niet van grimmige uitvallen
gespeende lectuur opleverde. Toen de bundel
uitkwam (september '94) was hij al ernstig
ziek. C. Bos publiceerde een uitvoerige necro
logie van Teunis in Zeeland 1995 nr. 1.
Landelijke werkgroep Onderwaterarcheolo-
gie
Op 24 september 1994 werd in Utrecht een
landelijke werkgroep Onderwaterarcheologie
opgericht. De werkgroep is een orgaan van de
Archeologische Werkgemeenschap voor
Nederland (AWN). Men gaat lezingen houden
en musea bezoeken. Ook staan instructieweek
ends op het droge èn onder water op het
programma. De volgende regio's ziin inge-
35
