burgerlijke overheid, een heel belangrijke rol:
de diep-religieuze gevoelens van de 'kinderen
van God' en hun medestanders. Er komt steun
van elders: boeren uit Meliskerke,
Grijpskerke en de Oranjepolder (bij
Arnemuiden) beginnen, samen met enkele
Westkappelaars, als leiders van de
misnoegden op te treden. Ook anti-paapse
sentimenten spelen een rol (zie het verzet
tegen de bouw van een R.K. kerk te
Vlissingen). Op de achtergrond steunen
predikanten uit Middelburg en Zoutelande de
zaak. Het gaat dus in wezen om
ressentimenten van een ietwat amorfe
volksmassa ten opzichte van de overheid (te
weten de ambachtsheer van Westkapelle en de
stedelijke besturen van deze smalstad en die
van Vlissingen) en ten opzichte van een
andersdenkende minderheid (i.e. rooms-
katholieken). Een conservatieve beweging
derhalve.
Na 1778 wordt het aanvankelijk wat rustiger.
Echter, in 17S7 zien Burggraaf en de zijnen
hun kans schoon om nog wat oude rekeningen
te vereffenen. Van 'partijpolitieke' keuzes
lijkt mij geen sprake, er zijn namelijk
nauwelijks politieke motieven, hoewel men de
prinsenvlag voert en de soevereiniteit van de
stadhouder erkent. Het wantrouwen ten
opzichte van het lokale bestuur heeft mijns
inziens niets te maken met de tegenstelling
Oranjegezinden - patriotten. Hieruit blijkt dat
we bij lokale conflicten in het onderhavige
tijdvak niet te snel van deze bekende
tweedeling uit moeten gaan.
Geraadpleegde bronnen en literatuur
Bronnen
Gemeente-archief Middelburg:
-Notulen van de Staten van Zeeland, div. jrgn. uit de
jaren '70 en '80 van de achttiende eeuw (gedrukt)
Oud-archief gemeente Westkapelle:
-Ingekomen en uitgegane stukken 1755-1801
-Resolutieboeken 1769-1799
Rijksarchief in Zeeland:
-Archief NH Gemeente Westkapelle (m.n. inv.nr. 3)
-Archief NH Classis Walcheren (m.n. inv.nrs. 16 en 32)
-Statenarchief (inv.nr. 2026: Commissie tot onderzoek
naar de plunderingen in de jaren 1786, 1787, 1788)
Literatuur
Baart, K., Westkapelle, hare bevolking, Westkapelsche
dijk (Middelburg 1889).
Dekker, C., Huibert Jacobus Budding 1810-1870 en zijn
gemeenten in Zeeland (Goes/Middelburg 1986).
Encyclopedie van Zeeland3 delen (Middelburg 1982-
1984).
Ingelse, L., Bekeeringsgeschiedenis van Lourens Ingelse
Noten
1. Het navolgende artikel berust op onderzoek verricht
in 1988-1989 in het kader van een voorgenomen
dissertatie (promotor prof. dr. W.Th.M. Frijhoff,
Erasmusuniversiteit Rotterdam). Door drukke werk
zaamheden is mijn onderzoek helaas vrijwel stil komen
te liggen. Ik meen er echter goed aan te doen een klein,
afgerond gedeelte hier in enigszins aangepaste vorm en
met een bijgewerkte literatuurlijst te presenteren.
Overigens blijken zowel de periode als het onderwerp
aantrekkelijk voor onderzoekers te zijn, getuige bijvoor
beeld het recente artikel "Twee denkpatronen op één
(Gorinchem 1926).
Kloek, J.J. en W.W. Mijnhardt. Leescultuur in
Middelburg aan het begin van de negentiende eeuw
(Middelburg 1988).
Knuttel, W.P.C., Catalogus van de pamfletten
verzameling berustende in de Koninklijke Bibliotheek, dl.
5: 1776-1795 (Utrecht 1978 -reprint-).
Korte, K. de, Ter herinnering aan het voorgevallene in
Walcheren in de jaren 1778 en 1779 (z.pl., z.j.).
Rooden, P.T. van, 'De plunderingen op Schouwen en te
Zierikzee, 1786-1788', Archief Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen 1983.
Sijnke, P.W., 'Middelburg in woeling en strijd.
Rondom 1787', Archief Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen 1984.
Unger, W.S. en J.J. Westendorp Boerma, 'De steden
van Zeeland II. Domburg en Westkapelle', Archief
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1954.
Wagenaar, L., 'Walcheren in 1778', Archief Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen 1903.
Zijlstra, W.C.. Den Zeusen beesem: Catalogus van de
Nederlandse pamfletten (alsmede de niet-Zeeuwse
plakkaten en ordonnanties) tot en met 1795, aanwezig in
de Zeeuwse Bibliotheekdl. 2: 1701-1795 (Middelbure
1994).
kussen. Laurens Ingelse en Neeltje Sanderse als
modellen van twee Walcherse mentaliteiten" door J.
Zwemer, gepubliceerd in Walacria, een kroniek van
Walcheren, deel 6 (1994).
2. K. Baart, Westkapelle, hare bevolking, Westkapelsche
dijkp. 9.
3. Zie resolutieboek 1769-1787, fol. 77 r. - 80 r., oud
archief gemeente Westkapelle.
4. J.J. Kloek en W.W. Mijnhardt, Leescultuur in
Middelburg, p. 77. Zie ook mijn bespreking van dit
boek in Nehalennia 73 (lente 1989).
7
