Oranjeverenigingen, van zowel vrijzinnige als orthodoxe signatuur. Uit het Volk moest als het ware boven de partijen staan om de vaak explosieve verhoudingen tussen de verschillende stromingen te overbruggen. Zij kon zich dus geen vreemde capriolen permitteren. Die neutrale houding had succes. 'De tegenwoordige bevolking van Middelburg kent onze Vereeniging alleen als de Oranjevereeniging. Maar als zoodanig geniet zij dan ook - het moge hier met dankbaarheid worden vastgesteld - de sympathie en medewerking van een groot aantal medeburgers', klonk het begin 1940 vol trots.24 Trots, die mede werd ingegeven door de stille hoop dat de Oranjefeesten ooit de kermis nog eens overbodig zouden maken. *De auteur (1970) studeerde journalistiek in Tilburg en geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Thans is hij als onderzoeker in opleiding, met als onderwerp negentiende-eeuwse rederijkerskamers, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam Noten 1 J. ter Gouw, De Volksvermaken (Haarlem 1871), 10. 2 G.H. Jansen, Een roes van vrijheid. Kermis in Nederland (Meppel 1987), 91-92, 3 Ibidem. 33 4 K., Open brief aan den schrijver van 'Volksfeesten in verband met de afschaffing van de kermis '(Middelburg 1867) 13 Volgens Helsloot is Kohl vermoedelijk de auteur van dit geschrift. Vgl. John Helsloot, 'Verbürgerlichung in der Praxis. Vortrage und Ausstellungen der Volksbildungsvereine in Leeuwarden und Middelburg 1864-1900', in: T. Dekker e.a. (ed.), Ausbreitung biirgerlicher Kultur in den Niederlanden und Nordwestdeutschland (Munster 1991), 57-95, aldaar 87. 5 Vgl John Helsloot, Vermaak tussen beschaving en kerstening. Goes 1867-1896 Amsterdam 1995), 1-44. 6 F. Nagtglas, Iets over volksvermaken (Amsterdam enz. 1866). 7 Ibidem, 55-56. 8 Meer uitgebreid over Uit het Volk tot de eeuwwisseling: Helsloot, 'Verbürgerlichung in der Praxis', 57-95. 9 Nagtglas, 48-50. 10 Vgl. Henk te Velde, Gemeenschapszin en plichtsbesef Liberalisme en nationalisme in Nederland, 1870-1914 (Groningen 1992), 123-124. 11 Gemeentearchief Middelburg (GAM), Arch Uit het Volk, inv.nr. 2, Twintigste jaarverslag (1884/85) 1; 23ste jaarverslag (1887/88), 1. 12 GAM, Arch. Uit het Volk, inv.nr. 5, Notulen 17-7- 1918. 13 Over de uiteenlopende meningen in liberale kring aangaande de kermis: Helsloot, Vermaak, 288-293. 14 GAM, Arch. Uit het Volk, inv.nr. 5, Notulen 12-11- 1919. 15 GAM, bibliotheek, Handelingen der gemeenteraad van Middelburg 46 (tweede afdeling; 1920), raadsverslag 23-3-1920, 66-78; GAM, Arch. Uit het Volk, inv.nr. 5, Notulen 12-11-1919. 16 GAM, Arch. Uit het Volk, inv.nr. 5, Notulen 17-12- 1919. 17 GAM, Arch. Uit het Volk, inv.nr. 12, Brievenboek, nr. 387, Uit het Volk aan Middelburg Vooruit, 19-1- 1920; nr. 388, Uit het Volk aan Middelburg Vooruit, 21-1-1920. 18 GAM, bibliotheek, Handelingen der gemeenteraad van Middelburg 46 (tweede afdeling; 1920), 66-78 19 GAM, Arch. Uit het Volk, inv.nr. 5, Notulen 27-9- 1920; Zie ook: inv.nr. 2, 55ste jaarverslag (1919/20), 1- 2 20 GAM, Arch. Uit het Volk, inv.nr. 5, Notulen 12-5- 1920. 21 GAM, bibliotheek, Handelingen der gemeenteraad van Middelburg Al (eerste afdeling; 1921), Rapport inzake het kerm is vraagstuk 25-2-1921, 94-102. 22 GAM, bibliotheek, Handelingen der gemeenteraad van Middelburg Al (eerste afdeling; 1921), raadszitting 19-10-1921, 382-383; (tweede afdeling, 1921), raadszitting 16-11-1921,213-218. 23 Vgl. GAM, bibliotheek, Handelingen der gemeenteraad van Middelburg 46 (tweede afdeling; 1920), raadszitting 233-1920, 66-78. 24 GAM, Arch. Uit het Volk, inv.nr. 25, Overzicht bij het 75-jarig bestaan (1939/40), 3. 5

Tijdschriftenbank Zeeland

Nehalennia | 1996 | | pagina 7