5
STRAATNAMENBOEK VAN GOES
Het zal de leden van onze vereniging veel plezier doen te vernemen, dat de laatste
barrières die zich nog voor het verschijnen van dit langverwachte boek bevonden,
inmiddels opgeruimd zijn. Het eerste exemplaar van dit boek, samengesteld door
de heren Barth, De Klerk en Van der Valk, is half februari uitgereikt aan de
burgemeester van Goes, terwijl de voorzitter van de Heemkundige Kring het tweede
exemplaar in ontvangst mocht nemen. Tot één week na het verschijnen na deze
Spuye, kunnen de boeken die vorig jaar besteld zijn op het adres Wijngaardstraat 3a
te Goes afgehaald worden. Daarna zal met de verzending begonnen worden.
Bestellers die op hun kaart uitdrukkelijk vermeld hebben dat zij hun boek komen
ophalen, vallen hier uiteraard buiten.
GREPEN UIT HET GOESE ONDERWIJS ROND 1870
Wie meent dat de geringe motivatie onder vele hedendaagse scholieren en ordepro
blemen in de klas verschijnselen van de laatste jaren zijn, komt bedrogen uit.
Leerlingen die niet meer bereid zijn alles wat de leraar zegt voor zoete koek te
slikken waren er vroeger ook/Regelmatig schoolverzuim is ook geen recent
fenomeen, al waren de oorzaken ervan in het verleden wellicht anders dan in onze
tijd. Om met dit laatste te beginnen:
De in 1867 opgerichte Goese Vereniging voor Volksbelangen was één van de orga
nisaties, die zich over het weinig frequente schoolbezoek van de kinderen bekommer
de. Ze moest met lede ogen toezien hoe in de jaren zestig van de vorige eeuw meer dan
honderd jongelui in de leeftijd tussen de zes en twaalf jaar de school nimmer
bezochten. Huisbezoek mocht weinig baten. De ouders konden niet overtuigd
worden van de noodzaak tot een regelmatig schoolbezoek. Ze stonden er óf onver
schillig tegenover, of konden hun spruiten niet missen bij het werk op het land of
in de huishouding. Een enquete uit 1872 toonde overduidelijk aan, dat "werkzaam
heden elders" de belangrijkste oorzaak van het schoolverzuim was. Nadat meerdere
pogingen tot overreding der ouders waren mislukt, probeerde de Vereniging de
school voor leerlingen aantrekkelijker te maken. Zo werd aan kinderen, die het
gehele jaar door trouw de school hadden bezocht, een spaarbankboekje uitgereikt
waarop alvast f 3,— was gestort. Scholieren, die zelden verzuimden, werd "een
nuttig boek overhandigd". Dit alles geschiedde "onder eene gepaste toespraak van
den voorzitter, hen (de kinderen, AK) wijzende op het groote nut van trouw
schoolbezoek". Of het allemaal veel hielp, is zeer de vraag. De Vereniging besefte
terdege, dat ze de diepere oorzaak van het spijbelen, die in haar ogen was gelegen
in de "behoeftigheid van het gezin", niet kon aanpakken. Hiervoor waren immers
maatschappelijke veranderingen noodzakelijk. (1)
Hoe was de dagelijkse gang van zaken in de school zelf? Een in 1872 door de
inspekteur uitgebracht verslag over de situatie aan de plaatselijke HBS gunt ons een
blik achter de schermen van de school.
Zijn rapport over 1872, zeven jaar nadat de school was opgericht, was weinig vleiend.
Hij constateerde tot zijn "leedwezen in de school niet die orde en regelmaat" te
hebben gevonden, die hem in het belang der leerlingen noodzakelijk leek.
De schoolbanken, beklad met wiskundige formules en "namen van historische
personen ter herinnering bij het opzeggen der geschiedenislessen", waren de inspecteur
een doorn in het oog. Zelfs in zijn tegenwoordigheid zaten vele leerlingen tijdens
de les met elkaar te praten of waren met andere dingen bezig. De leraar merkte van
dit alles niets of vond het beneden zijn waardigheid de pupillen tot de orde te
