Sommige hebben aan de bovenzijde van
het boek kettingklampen. Aan de ogen of
ringen werd dan een draagkoord of ket
ting bevestigd, zodat het kerkboek als een
handtasje kon worden meegenomen. In de
negentiende eeuw kwam de enveloppeslui-
ting in gebruik, met een zilveren of gouden
slotje of knipje.
In het kader van 2008 'Jaar van het religi
eus Erfgoed', heeft Bernard van Noordwijk
voor het Historisch Museum De Beve-
landen te Goes een essentieel deel van
de Collectie Van Noordwijk geselecteerd.
Ruim zestig eeuwenoude kerkboekjes zijn
er tentoongesteld, stuk voor stuk versierd
met zilveren sloten en beslag. De boeken
zijn op verschillende wijze geordend, bij
voorbeeld op stijl; van Renaissance, via de
Lodewijkstijlen, Empire, Biedermeier tot
de moderne stijlen. Wanneer men de boe
ken indeelt op geloof, dan valt op dat de
Afb. 2. Kerkboek met zilver beslag gemaakt
door Marcus Boddingius. Hij werkte van
1795 tot 1811 in Goes als zilversmid, aan
de binnenkant van het slot staat de inscrip
tie: J.A.K.B. Waarschijnlijk is dit Jannetje
Bruinooge, een winkelierster uit Borssele,
die op 29 maart 1833 op 49-jarige leeftijd
overleed.
protestantse boeken soms, qua versiering,
niet onder doen voor die van de katholie
ken. Verder zijn er boeken met bijzondere
afbeeldingen. Natuurlijk met religieuze
voorstellingen zoals: de kruisafneming, ver
rijzenis of de aankondiging van de geboorte
van Jezus op de voorkant en de kerststal
en engelenkoor op de achterkant. Vaak
worden de beslagdelen versierd met aller
lei symbolen, bijvoorbeeld de weegschaal
van vrouwe Justitia (rechtvaardigheid), de
hoorn van overvloed (vruchtbaarheid), de
palmtak (overwinning) of het open boek
(wijsheid). Maar soms kiest men eenvou
dig voor een scène uit het landleven; spit
ten, begieten, maaien, oogsten, jagen, etc.
Uiteraard wordt in de expositie aandacht
besteed aan de Zeeuwse zilversmeden. Het
werk van de Goese smeden Marcus Boddin
gius, Johannes Gijsbert Roelofse,
F. Jansen en de Middelburgers Jacobus
Clement, Gerrit van Goethem, Gerrit en
Dirk de Lange Wendels, Martinus van der
Pol en Toussaint Brunei is er in al hun glo
rie te zien.
Het topstuk van de expositie is het zilve
ren boekbandje uit 1765, een primeur voor
Zeeland. Zorgvuldig bewaard in een linnen
zakje is onlangs een zilveren bandje tevoor
schijn gekomen, dat uniek is in zijn soort.
Iconografisch is de voorstelling op het
voorplat zeer zeldzaam, omdat de triniteit
is uitgebeeld bij een kruisafneming. Dat
komt praktisch nooit voor. De boekband
bevat een Nieuw Testament, in Neder
land gedrukt in de achttiende eeuw. Dit
boekbandje en de Collectie Van Noordwijk
is onlangs te zien geweest in het Bijbels
Museum te Amsterdam, Zilvermuseum
Sterckshof te Antwerpen en tijdens de
Art Antiques Fair te 's-Hertogenbosch.
Nu wordt het voor 't eerst getoond in onze
provincie tijdens de expositie 'Zondags
Zilver in Zeeland'. De tentoonstelling is tot
de jaarwisseling te zien in het Historisch
Museum De Bevelanden.
40
