ïfb. 7a en b. Omlijsting met Maria met Kind. Vindplaats
Nieuwlande, 33x33 mm, lood-tin, naald en bevestigingslip-
'es, 1450-1500. Collectie Van Beuningen, Cothen, inv.nr.
1376 (HP1, afb. 0497).
rijde zit, goed te zien is.
n de beide boeken Heilig en Profaan zijn
alloze Maria-insignes opgenomen onder
le noemer algemene devotie en/of van een
nog) onbekende herkomst: Maria met het
Kind, met Leliescepter, gekroond, staand of
zittend op de troon en al dan niet binnen
aen omlijsting. Een aantal van hen is onge-
wijfeld ook niet voor een bepaalde Maria
verering gemaakt, maar was bedoeld voor
een meer algemene Maria-devotie.
Hetzelfde geldt voor de vele Christus-insig
nes die niet verwijzen naar een specifieke
herkomst, zoals een aantal van de insignes
met de Calvarie-groep of de Crucifix.
Een ook in Nieuwlande gevonden rond
rangertje, waarbinnen vier bevestigingslip-
es een los plaatje vastklemmen met de
Calvarie-scène, valt onder deze groep alge
mene devotionele Christus-insignes (afb. 8),
evenals de rechthoekige omlijsting waar-
vinnen een los plaatje zit met een Crucifix
afb. 9). Bijzonder is dat bij deze omlijsting
zowel aan de voor- als de keerzijde het
glasplaatje nog aanwezig is. Het daardoor
vertroebelde beeld van de kruisigingsscene
geeft iets mysterieus aan het hangertje.
Een vergelijkbare vondst uit Nieuwlande
geeft wel een heldere voorstelling: binnen
deze omlijsting is duidelijk een Calvarie-
scène te zien (een klein stukje helder glas
is bewaard gebleven). De gekruisigde
Christus wordt, net als op het
ronde hangertje, geflankeerd
door de treurende Maria en
Johannes. Dit rechthoekige
hangertje is misschien ooit een
privé-altaartje geweest, voor
persoonlijke devotie. Nu is het
in het museum in Goes een
pronkstukje in de vitrine (afb.
10).
Het laatmiddeleeuwse insigne,
in al zijn diversiteit, is van
grote cultuurhistorische
betekenis; het geeft ons een
unieke kijk op een deel van
de laatmiddeleeuwse beeld
cultuur. Daarnaast is er een
praktisch en materieel aspect
dat serieus genomen moet worden: het
belang van het veiligstellen van dit uiterst
kwetsbare materiaal voor de toekomst,
door een nauwkeurige registratie en docu
mentatie. Informatie kan om verschillende
Afb. 8. Omlijsting met Calvarie. Vindplaats
Nieuwlande, 29x22 mm, lood-tin, hangoogje
en bevestigingslipjes, 1400-1450. Collectie
Van Beuningen, Cothen, inv.nr. 1591 (HP1,
afb. 0086).
61
