al snel 300,- kwijt en daarom besloot de
raad uit te kijken naar 'een geschikt per
soon te Hansweert' die bereid was 'om tegen
eene belooning van 100,- a 150,- als
policie agent te fungeren om des zaterdags
en zondags, ook des nachts, op welke dagen
de meeste ongeregeldheden plaats hebben,
te surveilleren.' Toen na enige tijd duidelijk
werd dat er weinig animo voor een derge
lijke laag betaalde baan bestond, besloot
de gemeente de jaarwedde te verdubbelen.
Verdiende de in 1884 benoemde agent
J. van den Berge slechts 75,-, zijn opvol
ger J. van den Boogaart werd drie jaar
later op een jaarwedde van 300,- aange
steld. Hansweert beschikte vanaf dat jaar
over een eigen veldwachter die, zo blijkt uit
de bewaard gebleven processen-verbaal,
zijn handen vol zou hebben aan de talloze
ordeverstoringen in het dorp.31'
Naast een uitbreiding van het aantal
gemeenteveldwachters heeft de statione
ring van rijksveldwachters en marechaus
sees in 'problematische' dorpen, zoals
Yerseke, Wemeldinge en Hansweert onge
twijfeld bijgedragen tot een verbetering
van de ordehandhaving op het Zuid-Beve-
landse platteland.221 Rijksveldwachters
verleenden incidenteel assistentie aan hun
gemeentelijke collega's, bijvoorbeeld tij
dens de kermis of bij andere evenementen
waar veel volk op de been was. Bijkomend
voordeel voor de gemeentebesturen was dat
het rijk grotendeels de jaarwedden van de
rijksveldwachters voor zijn rekening nam.
Tenslotte
De verhoging van de lonen en pensioenen
waardoor tijdrovende bijbaantjes niet
langer noodzakelijk waren, de verkleining
van het werkterrein, de verhoging van het
opleidingsniveau, de verbetering van de
rechtspositie na de Eerste Wereldoorlog:
al deze factoren hebben ertoe geleid dat
de positie van de veldwachter in de twin
tigste eeuw ontegenzeggelijk verbeterde.
Werd hij in de negentiende eeuw nog vaak
beschouwd als een hulpje van de burge-
meester en was hij in de meeste gevallen
maar al te zeer onderworpen aan de grillen
van de gemeenteraad, in het Interbellum
was de gemeenteveldwachter een vol
waardig ambtenaar geworden, die behalve
plichten ook rechten had. Dit maakte het
ambt voor veel mensen begeerlijk, afgaand
op het aantal sollicitanten in de twintigste
eeuw zelfs uitermate aantrekkelijk. Op een
vacature reageerden in de regel meer dan
honderd mensen. De burgemeester van
Kapelle moest in 1924 maar liefst 124 solli
citatiebrieven doorlezen voordat hij tot een
definitieve voordracht kon komen! Zijn col
lega uit 's Gravenpolder had twee jaar later
evenmin reden tot klagen, toen hij de keuze
had uit 118 kandidaten.231
Een verbeterde materiële positie hield
uiteraard geen garantie in voor een kwa
litatief betere veldwacht. Het aantal
klachten over slecht functionerende veld
wachters nam echter na 1918 beduidend
af. Gevallen van openbare dronkenschap of
insubordinatie waren in de twintigste eeuw
op de vingers van één hand te tellen. Dit
wilde overigens niet zeggen dat de klachten
in de twintigste eeuw geheel en al waren
verdwenen. Soms klonk een stem door van
iemand die ontevreden was over het optre
den van de politie in zijn dorp. Zo kreeg
de burgemeester van Kruiningen in 1924
een woedende brief van pastoor J.H. Bit
ter, die zich beklaagde over de jongeren in
Hansweert, die aan zijn huis en kerk ver
nielingen zouden aanrichten zonder dat de
politie een hand uitstak. 'If, schreef Bitter
aan de burgemeester, 'is wel op de hoogte
van den onhoudbaren toestand, telken jare
als er een menigte van circa dertig jongens,
waaronder vele opgeschotene, mijn tuin en
huis belegeren. Mij dunkt, de eerste plicht
van een burgemeester is om de eigendom
men zijner ingezetenen te beschermen, want
waarom is hij anders hoofd van de politie?
Wanneer de politie 's avonds op ons dorp de
rondte moet doen, dan begrijp ik niet, hoe
het mogelijk is na die paar straten te heb
ben doorgeloopen, dat zij nooit voorbij mijn
huis en kerk komt, om te zien of alles rustig
is. Wil Uw politie die menigte niet zien of
durft zij niet handelend op te treden, dan is
't meer dan tijd, dat zij aan den dijk gezet
wordt en door anderen vervangen.'24)
We weten niet of de klacht van Bitter seri-
82
