Boekindruk: Van Hoogstammen en Land en Heren van Stand Van Hoogstammen en Land, en Heren van Stand. Een geschiedenis van de fruitteelt op Zuid- Beveland. De Zeeuwsche Fruitteelt Maatschappij. Uitgegeven door Stichting Vrienden van het Fruitteeltmuseum en Heemkundige Kring De Bevelanden. Vormgeving Druk: Drukkerij Boekhandel Van Velzen B.V., Krabbendijke (2010). ISBN 978-90-70298-26-5. Te koop in de boekhandel voor 10,00. In het voorwoord geeft de heer R. Elema, adviseur van de Stichting Vrienden van het Fruitteeltmuseum, een korte verklaring voor de oprichting van het Fruitteeltmu seum en de uitgave van dit boek. Tevens krijgt de auteur de (ere) titel van agro- historicus. In de inleiding stelt de auteur dat het in het boek vooral gaat over de fruitteelt en over een aantal welgestelde families die het aandurfden er geld in te investeren. Het was een reactie op de landbouwcrisis van de jaren tachtig en negentig van de negentiende eeuw. Investeren in de fruit teelt bood uitzicht op een hoger rendement, die investeringen vonden vaak plaats in de vorm van NV's. Bevelandse welgestelde families investeerden vanaf 1895, toen er herstel optrad in de landbouw, in ruime mate in de landbouw en in de fruitteelt. De schrijver besteedt de meeste aandacht aan de geschiedenis van de fruitteelt in de periode 1900-1980 met de nadruk op Zuid- Beveland. In feite is het vooral een geschiedenis van de Zeeuwsche Fruitteelt Maatschappij (ZFM) geworden. Dit had alles te maken met de aanwezigheid van uniek en over vloedig bronnenmateriaal in het Zeeuws Archief en het feit dat de ZFM gold als een modelbedrijf. De ZFM werd opgericht in 1902 en hield op te bestaan in 1958. In deze periode waren er twee wereldoorlo gen, de economische crisis van de dertiger jaren, belangrijke technologische ontwik kelingen en structurele veranderingen in de economische verhoudingen in de wereld. De geschiedenis van de ZFM is daarom meer dan een bedrijfsgeschiedenis. Het gaat ook over het belang van de export, productvernieuwing, mechanisatie, arbeid, de opkomst van chemische bestrijdings middelen, het ontstaan van veilingen en de landbouwpolitiek. Behalve aan de ZFM wordt ook aandacht besteed aan de NV Zeeuwsche Landbouw- maatschappij, een beleggingsfonds in land bouwgronden. Dit werd wegens gebrek aan voldoende rendement opgeheven. In hoofdstuk I wordt de geschiedenis van de fruitteelt tot 1900 besproken. Twee fac toren speelden een belangrijke rol, onder andere de koopkracht van de bevolking voor een luxe produkt als fruit en de stand van zaken in de landbouw. In 1902 werd op initiatief van W.F.K. Lens hoek de ZFM opgericht. Aanvankelijk ver zette het bedrijf zich tegen het naar de vei ling brengen van het fruit. In 1932 kwam er een veilingplicht; dus het fruit moest via de veiling verkocht worden. Behalve dat hierdoor het risico verminderd werd (men kreeg altijd geld) betekende het voor de ZFM dat het gebrek aan bergruimte voor het fruit opgeheven werd. Het kon nu bewaard worden in de koelhuizen van de veiling. De ZFM zette zich ook in voor een hogere opbrengst en een betere kwaliteit van het fruit o.a. door: - het inzetten van een motorspuit - het vervangen van hoogstammen door laagstammen (struikvorm) - het gebruik van (kunst)mest - het jaarlijks snoeien van de bomen - het inzetten van de honingbij bij de bestuiving. Dat de fruitteelt een conjunctuurgevoelige bedrijfstak is illustreert de schrijver aan de hand van de winst- en verliesrekening van de ZFM in de periode van haar bestaan. In 1958 gaat de ZFM samen met de N.V. 46

Tijdschriftenbank Zeeland

De Spuije | 2011 | | pagina 48