gatiehulpmiddelen zorgden ervoor dat de
bommenwerpers geregeld hun doelen mis
ten en zelfs plaatsen tot op dertig kilometer
naast het doelgebied troffen. De Duitse oor
logsmachine werd door Bomber Command
niet of nauwelijks ontregeld. Het bestaans
recht van de RAF en Bomber Command
kwam hierdoor ter discussie te staan.5)
Arthur Bomber Harris
In februari 1942 nam Artur Harris de lei-
ding van Bomber Command over en vrij
kort daarna zien we de eerste viermotorige
Lancasters verschijnen.6' Dit toestel werd
een essentieel onderdeel in de plannen
van Harris om met behulp van bombarde-
mentsvluchten de oorlog te verkorten. Har-
ris besloot met veel meer toestellen missies
uit te voeren. Hierdoor bereikten meer
toestellen de doelen. Daarnaast, zo was
de inschatting, zou de grote hoeveelheid
vliegtuigen ook het Duitse moreel breken.
De Duitsers waren echter niet zo gauw van
hun stuk te brengen. Nadat op 30 mei 1942
Keulen door 1.047 vliegtuigen werd gebom
bardeerd, was de productie van de honderd
vernielde en/of beschadigde fabrieken na
een maand weer op peil. Om de Duitse
oorlogsmachine te ontregelen moest Har-
ris de frequentie van de vluchten omhoog
brengen. Dit betekende nog meer toestellen
en bemanningen. De productie van de toe
stellen werd sterk opgevoerd en het Tour of
Duty- concept kwam onder druk te staan.
Pathfinder en Main Force
Om de effectiviteit van de bombardements-
vluchten te vergroten had Harris Bomber
Command in het najaar van 1942 opge
deeld in een Main- en een Pathfinder Force
(PFF). Pathfinder Force moest de Main
Force-toestellen, die voor de daadwerkelijke
bombardementen zorgden, bijeenhouden
en naar de juiste locatie leidden. Daar
aangekomen moesten ze, onder vijandelijk
vuur en niet altijd gunstige weersomstan
digheden, het doelgebied markeren. De
bommenwerpers van Main Force die een
paar minuten later arriveerden konden zo
'eenvoudiger' hun doelen raken. De Path
finders waren in eerste instantie alleen
echt effectief bij goede weersomstandighe
den. Naarmate de oorlog vorderde werden
de Pathfinder toestellen steeds effectiever
doordat de navigatiemiddelen steeds beter
werden.7'
Aan het einde van de oorlog vlogen er dage
lijks grote groepen bommenwerpers (soms
meer dan duizend toestellen in één missie)
naar doelen diep in Duitsland. De toestel
len vlogen in compacte formaties. Vanaf de
grond gezien leek het een compacte stroom
vliegtuigen. Ze vlogen echter op verschil
lende hoogten om het de luchtverdediging
moeilijk te maken. De Duitse schutters op
de grond moesten de richting én de hoogte
goed inschatten om het toestel te raken.
Het was een kat en muis spel, waarbij
beide partijen steeds nieuwe technieken
uitprobeerden waarop de ander moest
anticiperen. De radar verbeterde sterk en
er waren technieken om eikaars radar te
ontregelen.8' Hoewel de Duitse luchtmacht
na de slag om Engeland haar superioriteit
had verloren bleef het een geduchte tegen
stander. De enorme productie van toestel
len zorgde ervoor dat kapotte vliegtuigen
vrijwel direct konden worden vervangen.
De werkwijze van Harris wierp ondanks
aanzienlijke verliezen vruchten af. De
Duitse oorlogsindustrie ging steeds stroe
ver draaien.
Zwarte bladzijde
Naast strategische doelen bombardeerde
Bomber Command ook burgerdoelen. De
Duitsers hadden met hun bombardemen
ten op steden als Rotterdam en Middelburg
laten zien dat het moreel breken ook een
wapen was. De Amerikanen wilden aan
vankelijk niet aan deze missies meedoen,
maar voor de Britten, die dagelijks hun
hoofdstad door de Duitsers geraakt zagen
worden, lag dat anders. Het bombardement
op Hamburg in juli 1943 en het bombar
dement op het centrum van Dresden op 13
februari 1945 waar in één nacht door een
vuurstorm vele burgerslachtoffers vielen,
wierpen een smet op de reputatie van Har-
ris.9' Ook operatie 'Manna', waarbij toestel
len van Bomber Command in april 1945
voedseldroppings boven West-Nederland
uitvoerden, kon die smet niet uitwissen.
3
