Het geslacht Van Heusden
Op 15 oktober 1268 sneuvelde Jan I van
Heusden, de vader van Jan II, tijdens
een krijgstocht tegen de stad Keulen. Zijn
broer Dirk werd daarbij gevangen geno
men. Twee jaar later, in 1270 kwam er
een oorvrede (zoen) tussen de stad Keulen
en de bloedverwanten van Jan en Dirk
van Heusden, waarbij de Van Heusdens
beloofden dat zij geen wraak op de stad of
haar onderdanen zouden ondernemen. In
het overzicht waarin deze bloedverwan
ten worden genoemd staan de namen van
vele Zeeuwse edelen, zoals: Jan en Costijn
van Renesse, Dirk van Welle, Hendrik
Arnoutzn. van Welle, Pieter Pieterzn. van
Scherpenisse, Dirk Arnoutzn. van Goes,
Bollard Hugozn. van Monsterdijk, Costijn
en Jan zonen van Storm van Stavenisse
en Dirk van Kerkwerve.19) (Uit histori
sche bronnen was al gebleken dat de Van
Renesses geparenteerd waren aan de Van
Catsen.)20' Nicolaas van Cats wordt ook
genoemd in deze oorkonde en aangeduid
als bloedverwant van de Van Heusdens.
Dat kan niet anders zijn dan doordat hij
geparenteerd was aan de vrouw van Jan
van Heusden, Adelisse van Cattendijke.
Daardoor was hij betrokken bij deze zoen
met de stad Keulen.
Het gaat te ver om ook de relaties in beeld
te brengen van de geslachten Van Welle,
Van Scherpenisse, Van Stavenisse en Van
Kerkwerve. Dat ze er zijn is evident en
het is de moeite waard om dat in een later
stadium uit te werken.21'
Hoe de geslachten Van Heusden en Van
Cats met elkaar in contact kwamen is
een ander verhaal. Van oudsher bezitten
de Van Catsen goederen in de streken,
die grenzen aan het Land van Heusden
zoals in de Tiezelinswaard en in en om
Gouda en Schoonhoven.22) Eén van de
leden van het geslacht Van Cats, Hubert,
bezit tussen 1257 en 1271 in het land van
Culemburg, als Stichts edelman, een kas
teel 'Caetshage' en diverse gebieden nabij
Buren. Hij en zijn nazaten vermengden
zich met de elite aldaar.23' Een dochter van
Nicolaas van Cats, Catharina, huwde in
1280 met Gysbert van Abcoude van Wijk
(bij Duurstede).24'
Zeeuwse geslachten buiten Zeeland
In deze periode vinden we ook andere
geslachten uit Zeeland die zich daar
vestigden en goederen wisten te verwer
ven. Leden van het geslacht Ute Duvelant
vestigden zich aan de rivier de Werken
(later Werkendam en gingen zich Van
der Werken noemen. Een telg van het
geslacht Ute Duvelant was in 1198 de
stamvader van het geslacht van Rhoon
(nabij Rotterdam) en zij noemden zich nog
eeuwen Ute Duvelant.25' Interessant is te
melden dat de Van Catsen aan het einde
van de dertiende eeuw de grootste grondbe
zitters waren op Duvelant.26'
Leden van het geslacht Die Visscher kwa
men van Schouwen en kochten vanaf 1300
omvangrijke goederen rond Rotterdam en
15
Jan I van Heusden
Dirk van Heusden
Robert van Heusden
Aarnout
Jan II van Heusden
(gehuwd met
Adelisse Gillisdr
van Cattendijke
