gezegd Elewoude, en Philips Simonzn. en
pater Willem Hardevust. Het gaat dan over
goederen nabij Albrantswaard.411
De locatie van het klooster voldeed aan
de criteria die werden gesteld aan de lig
ging van een Cisterciëncerinnen-klooster,
namelijk niet te dicht bij een plaats en toch
goed gelegen aan de infrastructuur (nabij
heid van een haven en dicht bij de weg van
Kortgene naar Cats). Bij de overdracht
waren aanwezig: leden van het geslacht
van Stavenisse, die gronden bezaten alhier
en broeder Hendrik, magister van de gran-
gia Monsterhoek te Kattendijke, broeder
Pieter Wulf en priester-broeder Jan, allen
uit Monsterhoek.42' 43) De relatie met
Kattendijke en Monsterhoek is duidelijk
en blijkbaar was het aantrekkelijker een
klooster te stichten op Noord-Beveland, na
bij Emelisse, dan in Kattendijke, dus mid
den in het gebied van de Heren van Cats,
die toen onder andere heer van Emelisse
waren. In 1236 wordt de abdij formeel toe
gelaten tot de orde van Citeaux.44'
De opkomst en groei van de nonnenab-
dij (waarin veelal nonnen van adellijke
afkomst) zal ongetwijfeld zijn gestimuleerd
door Ridder Nicolaas van Cats en zijn zo
nen, die in deze tijd ook bezittingen hadden
in Emelisse.
Bijzonder is dat de Graven van Holland
optraden als beschermheer en zich zeer
actief hebben bemoeid met deze abdij en
dat daarmee werd aangegeven dat de abdij
van een groter belang was dan de grangia
in Kattendijke.
Ze gaven het klooster vele privileges en
schonken goederen aan de abdij. Tussen
1241 en 1355 verkreeg de abdij van de
opeenvolgende graven van Holland en hoge
edelen giften en voorrechten.45'
De ouderdom van Cats en Cattendijke
Cats is ouder dan Cattendijke. Dekker
meldt dat Cats als een der oudste ne
derzettingen van Zeeland moet worden
beschouwd. Hij noemt hierbij de tiende
eeuw.46' Ook moeten we de Romeinse en
Karolingische vondsten uit dit gebied
vermelden.47' Het was de plaats waar van
oudsher de bede en heervaart werd ge
houden, maar waar ook het huidetoneel
plaatsvond. Behalve in de steden vond dat
ook plaats op het platteland: in Zeeland
van oudsher in Cats.48'
Daartoe heeft waarschijnlijk de zeer
grote stelle op de Katse Plaat gediend, die
(volgens Hollestelles eigen waarneming)
reusachtig groot was en die helaas in 1853
werd afgegraven.49' In een recent artikel,
waarin archeologisch onderzoek is inge
steld naar andere huidetonelen (inhuldi
gingsplaatsen van een nieuwe graaf van
Holland en Zeeland) en heervaartplaatsen,
zoals de Schepelenberg in Kennemerland
en Katwijk aan de monding van de Oude
Rijn/Maas, wordt de datering van de vonds
ten ingeschat tussen 775-900.50'
De vorm van deze krijgsdienstplicht
(heervaart) - in het begin vooral als schip
heervaart (waarin schepelingen met een
aantal voorgeschreven koggen en roeiers
werden opgeroepen, de zogenaamde riem-
tallen) - was een gevolg van de invallen
van de Noormannen en werd ingevoerd in
de negende eeuw.51' Dat zou een indicatie
kunnen zijn voor de stichting van Cats. Dat
zou betekenen dat Cats beduidend ouder
is dan Cattendijke en dat de bedijking van
daaruit plaatsvond en niet andersom.
Mijn conclusie is dat Cats en de Heren
van Cats zeer waarschijnlijk betrokken
waren of het initiatief hadden genomen
voor de bedijking van Kattendijke en dat
de eerste eigenaren en edelen van de Van
Cattendijkes afkomstig waren en deel uit
maakten van dit geslacht.
Dat is mijn bescheiden conclusie en in
terpretatie van de feiten die nu op tafel
liggen.
18
Noten:
1. www.goes.nl.gemeentearchief.kattendijke 2011.
2. Zeeuwsche Encyclopedie. II 1982 p. 141.
3. O. Hoogerhuis. Hofstede Monnikenhof te Kattendijk,
in de Spuije, nr. 21, 1989, en Dr. C. Dekker, Zuid-
Beveland, Goes, 1982, p. 183.
4. Dr. C. Dekker (a.w.), p. 182. Bron Oorkondenboek
Holland en Zeeland (OHZ) I, nr. 221. Dekker
weerlegt en beargumenteert dat in deze oorkonde
Kattendijke is bedoeld en niet, zoals vermeld,
Krabbendijke.
5. J. ab Utrecht Dresselhuis. Monnikenhof, in
Nehalennia, 1849, p. 146.
6. Dr. C. Dekker Zuid Beveland, dissertatie Krabbendijke,
1982, p. 101.
7. Dr. C. Dekker, aangehaald werk (a.w.), p. 32.
