van de officaal voorkomen, kerkrechtelijk
inderdaad 'pastoor in Campen' waren,
maar dit in absentia waren, terwijl Franco
Gerardi als plaatsvervanger het eigenlijke
werk deed. Juist de betwisting die in twee
gevallen is ontstaan, wijst in deze richting.
Een ander voorbeeld (dat dan ook aanlei
ding heeft gegeven tot een heuse legende)
is het pastoraat van de latere paus Adria-
nus VI in Goedereede.8) Adrianus Florensz.
van Utrecht was inderdaad pastoor van
Goedereede, maar genoot de inkomsten
van deze functie in absentia, terwijl hij
normaal een zeer invloedrijk hoogleraar
theologie in Leuven was, alsmede vicekan-
selier van de universiteit, deken van het
Sint-Pieterskapittel in Leuven (en daarmee
hoogste geestelijke van de stad) en pastoor
van het Groot Begijnhof, eveneens in Leu
ven. In Goedereede stelt men het graag
voor dat de brave Adrianus pastoor was
van Goedereede en als het ware vandaar
zou zijn weggeroepen als paus of dat hij
elke zomervakantie persoonlijk de bedie
ning op zich nam. Enig bewijs daarvoor
ontbreekt echter ten enenmale. Overigens
zorgde Adrianus ervoor dat hij inderdaad
niet meer prebenden in absentia had dan
was toegestaan en trachtte hij ook hier
een versobering door te voeren. Zijn privé-
secretaris, Dirk van Heeze of Theodoricus
Hezius, heeft na zijn terugkeer naar de
Nederlanden na Adrianus' dood in 1523
slechts één enkele prebende genoten, in
Luik, en die ook daadwerkelijk opgenomen.
Maar (om terug te keren tot Franco Ge
rardi) dat is niet het slot van deze geschie
denis. Bij raadpleging van de index van
de Matricule de l'Université de Louvain
duiken voor de periode 1485-1525 nog
twee Kamperlanders op. De Latijnse naam
Campi Kampen, de oude naam van de
nederzetting waarvan het huidige Kam
perland de opvolger is, is overigens niet
eenduidig. Het kan uiteindelijk ook om de
Overijsselse stad Kampen gaan, die heel
wat meer inwoners telde dan het Noord-
Bevelandse dorp. Niet ieder Kampen in
het bisdom Utrecht in de Matricule hoeft
dus op Kamperland te slaan en voor een
correcte identificatie is dan ook eigenlijk
nog een bijkomende aanduiding nodig. In
1497 schreef zich een M(agister) Cornelius
de Campis prope Goes, 'Magister Cornelius
van Kampen nabij Goes', in.9) Dat het hier
om het Bevelandse Kamperland gaat, is
door de vermelding van Goes duidelijk. De
tweede inschrijving is echter mogelijk nog
veel interessanter: in 1522 schreef zich na
melijk een zekere Gherardus fil(ius) Fran
conis de Campis in, een 'Gerardus zoon van
Franco van Kampen'.10' Gezien het patro-
nymicum en de destijds in gebruik zijnde
gewoonte om namen in de familie door te
geven, waardoor kleinzoon en grootvader
vaak dezelfde voornaam dragen, is het niet
uit te sluiten dat het hier inderdaad gaat
om een zoon van de Franco Gerardi van het
boek en het fragment. Daarmee zou dan
een tweede generatie van deze familie een
Leuvense studie hebben ondernomen. Dat
het om een natuurlijke zoon van een pries
ter gaat, moet ons niet erger storen dan de
mensen van die periode zelf. Het celibaat
voor seculiere priesters (parochiegeestelij
ken) dateert uit de elfde eeuw, maar tot in
de zestiende eeuw waren onechte (buiten
huwelijksverband geboren) kinderen van
priesters heel gewoon. Men mag dat zelfs
niet als een bewijs van onzedelijkheid van
de toenmalige katholieke geestelijkheid
beschouwen: het was maatschappelijk in
alle zin aanvaard. Pas door de verstrenging
op moreel gebied die het gevolg was van
de Contrareformatie in de tweede helft
van de zestiende eeuw, als reactie op de
Reformatie van Luther en Calvijn, zou een
buitenechtelijk kind van een priester niet
langer maatschappelijk aanvaardbaar wor
den. Het celibaat had in de middeleeuwen
eerst en vooral tot doel door het priesters
verbieden om te huwen, de erfenis door
eventuele kinderen onmogelijk te maken
en daardoor kerkelijk bezit in handen van
de kerk te houden. Van dit bezit moest im
mers de parochiegeestelijke onderhouden
worden en bovendien moesten ook andere
taken van de kerk hiermee gefinancierd
worden. Gerardus Franconis moet bij de
aanvang van zijn Leuvense studie tussen
de zestien en negentien zijn geweest, wat
zijn geboortedatum ca. 1503-1506 plaatst,
wat perfect overeenkomt met wat we van
zijn mogelijke vader weten. Franco Gerardi
30
