Afb. 1. Het oude stadhuis van Antwerpen (Museum Plantin-Moretus. Prentenkabinet,
MPB 947.)
Goes afbrandde deed men een beroep op
een Antwerpse bouwmeester. Het geslacht
Keldermans bouwde gedurende drie ge
neraties aan het stadhuis en de vleeshal
van Middelburg, de Onze Lieve Vrouwe-
kerk te Veere en de Sint-Lievenskerk van
Zierikzee, de gevel van het stadhuis te
Veere Op alle vlakken oefenden Zuid-
Nederlanders invloed uit. Onder hen die
een belangrijk openbaar ambt vervulden,
vermelden we Johan van de Warck (tl615),
stadssecretaris van Antwerpen en daarna
pensionaris van Middelburg en geroepen
tot hoge ambten in de Staten van Zeeland;
advocaat Pieter de Rijcke (f1596), verte
genwoordiger in de Eerste Edele; Christof-
fel Roels, pensionaris van Prelaat en Ede
len koos in 1574 voor Oranje en verraadde
zijn motieven: Perieram nisi periissem
(ik zou vergaan indien ik niet overgegaan
was), wordt raadpensionaris van Zeeland
tot zijn dood in 1597; Adriaan Manmaker,
in 1573 aangesteld tot ontvanger-generaal
van Zeeland; Jan Noiret, muntmeester van
Zeeland; Johan Nicolaï, oud-burgemeester
van Brussel, wordt vanaf 1585 secretaris
van de Staten van Zeeland. De Antwerpse
kunstsmid Mathys Moleman is schepen
en tesaurier van Middelburg. Het eerste
schoolmeestersgilde in Middelburg (1591)
volgde de Antwerpse instructies; achttien
onder hen - de meerderheid - waren van
Zuid-Nederlandse afkomst. Verschillende
Antwerpse drukkers, onder wie Gabriël
Guyot, Richard Schilder en Jan Pieters van
de Venne, vestigden zich in Zeeland. Mid
delburg was trouwens de eerste Noord-Ne
derlandse stad waar een afzonderlijke gilde
voor drukkers tot stand kwam.151 Uiteraard
is deze opsomming verre van volledig. Een
prosopographie dringt zich op. Zoveel is
echter duidelijk: de hogere administratie
op gemeentelijk en gewestelijk niveau was
sterk geïnfiltreerd door Brabanders, waar
Antwerpenaren de toon aangaven. In Zee
land liet men immigranten graag tot het
bestuur toe immers zch nu de occasie pre
senteert, mits 't verloop van Brabant ende
Vlaenderen, van welgeleerde ende gequalifi-
ceerde personen in talen ende experientie.16)
Door zijn ligging was Zeeland voorbestemd
om vroeg bij de Hervorming betrokken te
raken. De Zeeuwse religieuze beweging
situeerde zich in de driehoek Antwerpen-
5
