een contactpen van een mijn, gasmasker,
een kijker en een slagpen van een kanon;
snelkoker, loopgraaflampje, patroontas; een
elektrisch lichtseinapparaat voor de voor
posten.8'
Op de tafels was een grote variëteit aan
voorwerpen tentoongespreid; de Duitse
brood- vet- en melkbonnen, een granaat-
vormige spaarpot met opschrift Die Fleissige
Berta, een zakje om vrouwenhaar in te ver
zamelen dat werd gebruikt voor drijfriemen,
een Kriegs-Sparbuc, matrozenlinten van de
onderzeeër Deutschland die naar Amerika
voer en van de onderzeeër U9 van kapitein
Von Weddingen die op 22 september 1914 de
kruisers Aboukir, Hogue en Cressy torpe
deerde, knutselwerk van krijgsgevangenen,
het kompas van een gevangen genomen
Russisch officier waarop duidelijk is te zien
hoe een bajonet er op afgestuit is, identi-
teitspenningen, adelaar en een doodskopje,
zoals men op de Duitse helmen droeg,
pijlvormige projectielen die uit vliegtuigen
geworpen werden, ijzeren kruisen en ook
een spot-kruis met het opschrift Für Kultur
dat in Engeland als hondenpenning werd
gebruikt, medailles ter herinnering aan
veldslagen, ijzeren ringen met Vaterlands
dank 1914 ter vervanging van ingeleverde
Afb. 3. Herinneringsbord ter gelegenheid
van het bezoek van Prins Hendrik. (Veiling
catalogus, Oorlogsmuseum J.A. Wilton van
Reede-Colectiën.)
gouden ringen, Deutsche Fahrten karte, een
primitieve scheerbon voor Duitse krijgsge
vangenen in Engeland, stembiljetten voor
de Duitse Nationale vergadering, door de
Spartakisten met klodders inkt afgestem
pelde postzegels, een identiteitsplaatje van
een soldaat die de gehele oorlog heeft over
leefd, papieren zandzakken.9' Te veel om op
te noemen.
Ook van de Boerenoorlog heeft Wilton van
Reede voorwerpen verzameld; een bundel
telegrammen waaronder documenten van
Steyn en Kruger en een Transvaalse oor-
logshoed, afkomstig van de Goesenaar mr.
J. Kakebeke die voor de Boerengeneraals
gevochten had.10) Wilton van Reede, die ook
in Transvaal gewoond had, kende Kakebeke
van het bezoek van de Boerengeneraals
Botha en De la Rey aan Goes in 1902.
Wilton van Reede had als enige de Trans
vaalse vlag wapperen bij het bezoek en zijn
vierjarig zoontje overhandigde de generaals
een boeket en een enveloppe.11'
In de catalogus van 1929 is nauwelijks
sprake van enige ordening van de collec
tie. De voorwerpen zijn onderverdeeld per
kamer, die 1 tot en met 4 zijn genummerd.
Alleen kamer nummer 1 heeft het predi-
caat 'Gruwelkamer', hier worden de meeste
wapens getoond.12'Alleen de voorwerpen die
het neutrale Nederland in tijden van oorlog
illustreren, worden speciaal ondergebracht
in de Hollandsche afdeeling.
De Hollandse afdeling bevat hoofdzakelijk
de papieren overblijfselen van het dagelijks
leven in een neutraal land; veel distributie
bescheiden die van Amsterdam en Rot
terdam zijn volledig, die van Goes bijna),
documenten van de N.O.T. (Nederlandse
Overzee Trustmaatschappijverordeningen
van territoriale commandanten, vervoers-
vergunningen, passen, vergunningen om te
fotograferen, bonnen ondertekend door bur
gemeester De Beaufort, of uitgegeven door
de vereniging Handelsbelangen, bonnen
uitgegeven te Wolphaartsdijk, te Dreischor
en door de Mij. De Schelde te Vlissingen.131
Verder oorlogsschoenen, oorlogssoep, oor
logsgaren, oorlogshanddoeken van papier
(wasbaar!) en oorlogsbenzine, die gekleurd
was om ze bij diefstal te kunnen herken
nen.14'
tS %aj£ /.fxs
100
C/drAennrier/na aanheT'btzoe* VI jKl
&rj1ePertg/wrn. f Wil
a^r(^im,fCerCinonn
OfitlVun/ ,'929aanJWOo:'<jpnjvmth, f/JjSflbj
aan c/fn^er*
