Afb. 4. Jan Adolf Wilton van Reede in
1920. (Collectie gemeentearchief Goes, THA
441159.)
Maar soms kwam de oorlog dichterbij.
Een verdwaalde Franse postduif kwam in
Goes terecht. Het in een kokertje opgerolde
dunne papiertje vertoont in potloodschrift
de woorden: Rien a signaler.15> Waarschijn
lijk had dit verdwaalde legerbericht geen
ernstige gevolgen op het verloop van de
oorlog. Verdwaalde vliegtuigbommen lieten
een diepere indruk achter.
Van het bombardement op Goes op 22
december 1917 werd een aantal foto's van
de geschonden huizen gepresenteerd samen
met een stuk van een dakgoot, een scherf en
een naald van de bom. Ook de wekker, die
op de getroffen zolderkamer van de woning
van meneer Giesen heeft gestaan werd ge
toond. Aan deze bomaanslag herinnerde ook
een vaas, afgestaah door mevrouw Mohr,
waar een scherf van de bom door sloeg.16'
Soms stond de museumcollectie dicht bij
Wilton van Reede's eigen leven. Zo liet hij
de militairen die zijn huis doorzochten op
verboden voedselvoorraden, een verklaring
tekenen dat ze niets gevonden hadden. De
verklaring bewaarde hij in zijn museum
als curiositeit. Hij vertelde er wel bij dat
hij niet graag een eed op zou willen doen,
dat hij echt niets in huis had.17' Hij had de
armband Helper Belgische Vluchtelingen
die zijn zoon Jan Adolf had gedragen, ook
bewaard.18' Bij de foto's van de Centrale
keuken van Goes mijmerde hij datje daar
voor 15 cent een lekkere portie eten kon
kopen.19' Aan het plafond was een vredes-
vlag bevestigd. Deze rood-wit-blauwe vlag,
met in het wit een vredesduif en het jaartal
1919, liet Wilton van Reede vervaardigen
om bij het sluiten van de vrede uit te steken.
Eerst stond er 1918, maar het sluiten van
het vredesverdrag duurde nog een jaar
langer. In 1919 toen het verdrag in Versail
les getekend werd, stak hij de vlag toch
maar niet uit, omdat het vredesverdrag zo
weinig elementen voor een werkelijke vrede
bevatte.20'
De Vredesgedachte
Jan Adolf jr. werd geboren op 25 januari
1900 in het plaatsje Waterval-onder in Zuid-
Afrika. Op dat moment verliep de Tweede
Boerenoorlog nog voorspoedig voor de
boeren en woonde men daar nog best veilig.
Daarin kwam verandering toen de Engel
sen in juni Pretoria veroverden. President
Kruger vluchtte via Waterval-onder naar
Mozambique om daar in oktober aan boord
te gaan van het Nederlandse pantserdek-
schip Gelderland. De familie Wilton van
Reede is waarschijnlijk ook gevlucht voor
het krijgsgeweld, want in 1901 zijn ze in
Den Haag als de derde zoon geboren wordt.
Deze ervaring heeft Wilton van Reede het
belang van vrede doen inzien.
Het mag dan ook vreemd lijken om zijn met
griep bedlegerige zestienjarige zoon allerlei
krijgstuig te schenken als afleiding. Maar
in de ogen van zijn vader is de vurigste
vredesapostel de oorlog zelf. De mensheid
moest zich hebben ingeleefd in en doordron
gen worden van het onmetelijke leed dat
een moderne oorlog meebrengt. Want dan
pas zou het vredesideaal worden verwezen
lijkt.21' Zijn oorlogsmuseum zou gaan dienen
als propagandamiddel voor de Vredesge
dachte. Hij wilde de herinnering aan de
wereldbrand van 1914/18 levendig houden
en trachtte tegelijkertijd het komende ge-
101
