Boekindruk: Cats vóór 1530
Gerard van der Wal, Cats vóór 1530, de
middeleeuwse geschiedenis van Cats en de
twee riddergeslachten Van Cats, 336 pagi
na's. Kick Uitgevers, Kats Rotterdam 2014,
ISBN 978-90-443-1530-1. Prijs €25,00.
Ter recensie een boek van Gerard van der
Wal, een 'stoeptegel' van 336 bladzijden. De
titel: Cats vóór 1530. De geschiedenis van
Cats en van de twee riddergeslachten Van
Cats. Het boek is afgelopen zomer met een
middeleeuws spektakel in Kats gelanceerd.
De schrijver heeft sinds zijn verhuizing
naar Kats op Noord-Beveland de geschie
denis van het dorp en het eiland als een
spons opgezogen. Elk snippertje informatie
is door de auteur opgezocht en in dit over
donderende boek opgenomen. Als je dit
boek tot je hebt genomen, zou je alles moe
ten weten over het dorp van vóór 1530, en
over de middeleeuwen waarin de dorpsge
schiedenis zich afspeelde. Een boek waarin
niet op het gebruik van uitroeptekens is
bezuinigd! Een boek waarin de hoofdstuk
ken een meer organische volgorde hebben
dan een chonologische of thematische. Na
het hoofdstuk 'Het ontstaan van Cats' mel
den zich al twee hoofdstukken met ridders
Van Cats, Nicolaas I en II. Dan vervolgen
de hoofdstukken met Cats als centrum
van Zeeland, waarna opnieuw Nicolaas
I zich meldt, nu in relatie met Jacob van
Maerlant die zijn beroemde boek Der Na-
tueren Bloeme opdroeg aan de ridder. Van
Maerlant verbleef in 1270 in het kasteel te
Kats waar hij dit werk schreef. Reden ge
noeg om diep op dit unieke middeleeuwse
boek in te gaan, en op allerlei manieren
beeldmateriaal hierover te verzamelen.
Een goede kaart van het huidige Noord-Be
veland, met daarop de ligging van de dor
pen van na de herinpoldering, en eventueel
een reconstructie van de dorpen van vóór
1530, wordt erg gemist. Als je niet zo be
kend bent in Zeeland dan moetje eerst zelf
wat kaarten raadplegen om te weten waar
we het nu eigenlijk over hebben. Woon je
in Kats, dan heb je dat probleem natuur
lijk niet. Een dergelijke kaart staat in het
boek pas op blz. 298. Tegenwoordig is het
projecteren van oude kaarten over nieuwe
kaarten prima te doen via de site van de
provincie Zeeland: http://zldgwb.zeeland.nl/
gw411sl/?Viewer=Cultuur%20Historie
De volgende hoofdstukken gaan over het
kasteel, de handel en scheepvaart, oorlog
voering, kerken en kloosters, Cats en Cat-
tendijke, Edekinge, Hamerstede, de
St. Felixvloed, Catshoek, een hoofdstuk
Luctor et emergo, en een pluimpje op de
hoed van amateurarcheologen (en -histo
rici).
Allereerst de minpunten, die standaard in
een recensie thuishoren. Het boek heeft
geen index, literatuurlijst/bronnenlijst,
verantwoording van het beeldmateriaal.
Noten worden niet gebruikt. De inleiding
meldt dat je hiervoor een website moet
raadplegen. Daar bevindt zich inderdaad
een literatuur-, bronnen- en archievenlijst,
inmiddels van een lengte van ruim 20 blad
zijden, maar nog geen lijst van de afbeel
dingen. Dat maakt je nieuwsgierig, want
dit boek moet het voor 75% hebben van het
fantastische visuele spektakel. Vervolgens
vallen diverse zaken op als je met de stof
kam gaat lezen.
Op blz. 8 staat dat in de 10de eeuw de ne
derzetting Cats wordt genoemd. Waar dan?
Er is geen citaat of bron. Dekker meldt in
het boek Een Schamele Landstede over de
middeleeuwse geschiedenis van Goes, dat
Kats een oude plaatsnaam is, die echter
pas vanaf 1203 in de bronnen voorkomt
(Schamele Landstede, blz. 22).
Blz. 10: Omstreeks 1100 kreeg Cats de
omvang van een dorp met een kerk en een
kasteel. Een kerk in 1100 is wel heel vroeg,
ook vergeleken met kerkstichtingen op
Zuid-Beveland. Parochiestichtingen komen
vrijwel niet voor in de bronnen. Kats komt
voor het eerst voor als parochie in 1235.
Op blz. 208 wordt gemeld dat de kerken
van Cats en Cortgene gesticht zijn na 1160.
Dekker dateert de parochie Welle op ca.
1150, vermoedelijk als de oudste op Noord-
46