Verslag van de excursie naar Gorkum en Woudrichem
Op 8 mei maakte onze vereniging de jaarlijkse
excursie. Wij gingen eerst naar Gorkum. Na de
ochtendkoffie kregen wij onder leiding van gid
sen een stadswandeling aangeboden door deze
"vestingstad aan het water". Het restaurant,
waar wij koffie dronken, was vlakbij de markt
met de gotische Sint Janstoren. De bijbehorende
kerk werd in de negentiende eeuw afgebroken
en vervangen door een neo - gotische kerk, die
in detaillering sterk doet denken aan de Her
vormde Kerk te Zonnemaire. De gids vertelde
dat Gorkum in de 19e eeuw met scheeps - en
machinebouw een industriestad was geworden.
Daardoor zijn er nogal wat oudere gebouwen
verdwenen. Ook in deze eeuw hebben diverse
panden een ontsierende "moderne" winkelpui
gekregen. Eén en ander steekt dan ook af bij de
oude gevels. Aan de markt staat een neo -
classistisch stadhuis dat doet denken aan het
paleis op de Dam te Amsterdam. Het is echter
kleiner.
Gorkum werd in de Middeleeuwen gesticht en
was gebied van de Heren van Arkel die uit
sluitend De Duitse keizer als heer erkenden. De
stad dankt zijn bloei in de 15e eeuw aan de
gunstige ligging, op de plaats waar de rivier de
Linge de Merwede instroomt. Als riviertje is de
Linge met de vele huizen met hun erkertjes
schilderachtig. Gorkum was een handelsstad
waar tol werd geheven op de Merwede.
Het fraaie tolhuis werd in opdracht van het
Waterschap, die het nog in gebruik heeft, geres
taureerd. Diverse huizen in Dordtse stijl herin
neren aan het verleden als handelsstad.
Rondom de Linge werd in de Middeleeuwen
één van de eerste waterschappen gesticht: de
Vijfherenlanden naar het gebied van de heren
van Arkel, Vianen, Hagesteijn, Everdingen en
Terleede om de grote wateroverlast die het
riviertje veroorzaakte te bedwingen.
Na de verovering door de Hollandse graven
werd Gorkum een vestingstad. De stad kreeg
stevige vestingmuren, die regelmatig werden
vernieuwd. Tot 1962 behield Gorkum een
functie in de landsverdediging. Nu zijn de oude
stervormige stadswallen beplant. Men kan er
wandelen en genieten van de prachtige ver
gezichten. Aan de overkant neemt men
Woudrichem en Slot Loevestein waar. In
Gorkum is slechts één stadspoort overgebleven,
de 16e eeuwse Salempoort in Hollandse
renaissancestijl.
Na de lunch gingen wij met het pontje over de
Merwede naar Woudrichem. Dit schitterende
vestingstadje tegenover Slot Loevestein (waar
uit Hugo de Groot op spectaculaire wijze in een
boekenkist wist te ontsnappen) is prachtig ge
restaureerd en onderhouden. Men waant zich er
in de 16e of 17e eeuw. Er is een fraai renaissan
ce - stadhuis met een trapgevel en diverse
Dordtse gevels. De wallen en voorraadmagazij-
nen zien er goed onderhouden uit. Het stadje is
niet groot. Na anderhalf uur heeft men een goed
beeld van deze plaats.
Om 4 uur verlieten wij het in het midden van
Nederland gelegen rivierengebied en kwamen
om ongeveer kwart voor zes aan op het
Kraanplein te Zierikzee.
Drs. P. F. Vleugel, tweede secretaris.
419
